آزمایش ایدز (HIV) ، همه آنچه باید بدانید و بیشتر + مشاوره رایگان

ایدز در ایران و اهمیت آزمایش HIV

آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به اچ آی وی در ایران وجود ندارد. طبق تخمین واحد ایدز سازمان ملل (UNAIDS  )  حدود 46 هزار نفر مبتلا به ویروسHIV  و بیمار ایدز در ایران وجود دارد که حدود نیمی از این افراد از ابتلای خود به این ویروس آگاهی ندارند.(1) در آمریکا با توجه سیستم آماری و تحقیقاتی پیشرفته‌تر تخمین تعداد مبتلایان این کشور یک میلیون و دویست هزار نفر در کشوری حدود 337 میلیون نفری می‌باشد. (2) در این مقاله توضیحات کاملی در رابطه با آزمایش ایدز خواهیم داد.

ویدئویی کامل درباره ی آزمایش ایدز

میتوانید بدون مشاهده ویدئو و تنها با پخش و شنیدن ویس آن نیز اطلاعات خود را درباره ی آزمایش ایدز افزایش دهید.

تخمین تعدا مبتلایان به HIV ایران طبق تعداد مبتلایان آمریکا

اگر بخواهیم از تخمین نسبت تعداد مبتلایان به جمعیت در آمریکا برای تخمین تعداد مبتلایان به ایدز و اچ آی وی در ایران استفاده کنیم، تعداد حدودی مبتلایان به ایدز در ایران حدودا 309 هزار نفر می باشد. در این تخمین باید به تفاوت‌های فرهنگی، سطح آگاه سازی مردم در مدارس و رسانه‌ها، درصد استفاده و دسترسی افراد به کاندوم و داروهای ایدز و… توجه کرد. طبق این تخمین 93 درصد از مبتلایان به HIV در ایران از ابتلای خود آگاهی ندارند.

روابط بیمار صفر باعث مرگ بیش از 700 هزار نفر در آمریکا شده است.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های رفتاری آمریکا (CDC ) توصیه می‌کند، تمام افراد در بازه‌ی سنی 13 تا 64 سال حداقل یک بار آزمایش ایدز انجام دهند. همچنین این سازمان برای افرادی که بیشتر در خطر ابتلا به HIV هستند توصیه می‌کند حداقل سالی یکبار این تست را بدهند.(2) برای افرادی که نسبت به ابتلای خود آگاهی ندارند، اولین قدم برای سلامتی خود و جلوگیری انتقال به سایرین، انجام آزمایش ایدز است. در این مطلب به توضیح کاملی از چگونگی انجام آزمایش ایدز می‌پردازیم.

آزمایش ایدز زودتر، خیال راحت‌تر

داده‌های نتیجه‌گیری یک کار آزمایی بالینی که در سطح 215 مرکز درمانی در 35 کشور دنیا با بررسی 4685 نفر مبتلا به HIV در طی 4 سال انجام شد، بصورت واضح، نشان می‌دهد که تشخیص سریع‌تر ایدز و شروع زودتر درمان آن به نفع بیماران مبتلا است. همچنین این تحقیقات اهمیت انجام آزمایش ایدز بصورت منظم را نشان می‌دهد.(3) امروزه افرادی که مبتلا به این ویروس هستند با مصرف دارو می‌توانند، مانند سایرین برای سال‌ها، عمری طولانی و فعال داشته باشند. داروهای ایدز (داروهای آنتی رترووایرال، ART) می‌توانند سطح این ویروس در خون را به صفر رسانده و احتمال انتقال HIV به شریک جنسی به صفر برساند.(2)

آزمایش ایدز چگونه است؟

شما برای انجام آزمایش ایدز براحتی و بدون نیاز به نسخه، با مراجعه به آزمایشگاه همراه با یک کارت شناسایی، می‌توانید، درخواست انجام این آزمایش (HIV Ab  ) را برای خود بدهید. نیاز به ناشتایی ندارد و نمونه آن خون است. ( البته صبح کله پاچه نخوره باشید J ) برای این آزمایش نیاز است کارت ملی خود را همراه داشته باشید. همه آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی این آزمایش را انجام می‌دهند.

همچنین برای انجام این آزمایش بصورت رایگان می‌توانید به مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری شهر خود مراجعه کنید. در بیشتر این مراکز مشخصاتی از شما نمیپرسند.همچنین می‌توانید، برای انجام آزمایشHIV از کیت خودارزیابی ایدز استفاده کنید.

ساعت پذیرش بیماران در آزمایشگاه‌های بیمارستان‌های دولتی و آزمایشگاه‌های کلینیک‌های تامین اجتماعی معمولا، تا ساعت 11 صبح است. در آزمایشگاه‌های خصوصی معمولا تا هفت عصر پذیرش و نمونه گیری آزمایش را انجام می‌دهند. ساعت کار مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری ساعات و روز‌های اداری است.(4) با کیت خودارزیابی می‌توانید در هرساعت از شبانه روز و تعطیلات آزمایش خود را انجام دهید.

قبل و بعد از دادن نمونه آزمایش نگران نباشید، بهترین کاری که می‌توانید برای سلامتی خود و عزیزان خود انجام دهید، همین انجام آزمایش ایدز است. اگر استرس داشتید و بازهم اینکار را کردید به خودتان افتخار کنید.

نکاتی که قبل از انجام آزمایش ایدز باید بدانید:

• نیاز به ناشتایی ندارد.
• داروهای معمول مصرفی بیماران سرپایی هیچ تداخلی با این آزمایش ندارد. اگر در بیمارستان بستری هستید، پزشکان و پرستاران شما تداخلات احتمالی، توجه می‌کنند.
• این آزمایش بلافاصله پس از ابتلا نمی‌تواند این ویروس را در بدن فرد تشخیص دهد.
• داشتن یا نداشتن علائم ایدز دلیلی بر مثبت شدن یا نشدن جواب آزمایش ایدز شما نیست.
• به هیچ عنوان بخاطر آزمایش ایدز اهدای خون نکنید. برای انجام این آزمایش بصورت رایگان به مراکز مشاوره بیماری‌های شهر خود مراجعه کنید.
• بر مبنای آزمایش خون CBC و بالا یا پایین یا نرمال بودن سطح WBC ( گلبول‌های سفید ) نمی‌توان ایدز را تشخیص داد. به همین دلیل اگر می‌خواهید ابتلای خود به ایدز را بررسی کنید، صرفا باید آزمایش اختصاصی آن را انجام دهید.
• ورزشکار، تمیز و زیبا بودن شریک جنسی شما دلیلی بر ابتلا یا عدم ابتلای وی به HIV نیست. این ویروس در اغلب دوره ابتلای خود هیچ گونه علائمی ندارد. ( علائم ایدز در روزهای اول تا انتها (همه‌ علائم در طی زمان و در هر مرحله) )

آزمایش ایدز در خانه

برای انجام این آزمایش در خانه سه راه حل دارید. تماس با نزدیکترین آزمایشگاه تشخیص طبی خود که نمونه گیری در محل دارند. استفاده از سایت‌هایی که خدمات نمونه گیری در محل آزمایش خون را انجام می‌دهند و سومین روش استفاده از کیت‌های خانگی آزمایش ایدز است که خودتان می توانید با استفاده از آن آزمایش ایدز خود را انجام دهید.

آزمایش ایدز رایگان

برای انجام رایگان این آزمایش می‌توانید به مرکز مشاوره بیماری های رفتاری شهر خود مراجعه کنید. در این مراکز خدمات مشاوره، آزمایش ایدز و ارائه دارو بصورت رایگان در اختیار افراد قرار می‌گیرد. در مراکز اهدای خون نیز آزمایش ایدز رایگان روی نمونه خون‌های اهدایی انجام می‌شود اما به هیچ عنوان به هیچ عنوان با این نیت اقدام به اهدای خون نکنید. اگر به تازگی مبتلا شده باشید در آزمایش ایدز سازمان انتقال خون مشخص نمی‌شود و خون و فراوردهای خونی شما به چند نفر تزریق می‌شود و آنها نیز مبتلا می‌شوند.

زمان انجام آزمایش ایدز

مناسبترین زمان انجام آزمایش ایدز بستگی دارد که با چه روشی آزمایش ایدز خود را انجام دهید. بطور کلی اگر آزمایش خود را در مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری یا با استفاده از کیت خودارزیابی ایدز انجام میدهید حداقل 45 روز باید از زمان احتمالی ابتلا گذشته باشد. اگر آزمایش الایزا یا ECL در آزمایشگاه تشخیص طبی می‌دهید حداقل 1 ماه باید گذشته باشد. در این چهار روش بهتر است بعد از سه ماهگی نیز آزمایش خود را تکرار کنید. اگر با روش PCR HIV آزمایش خود را انجام می‌دهید حداقل 2 هفته از ابتلا باید گذشته باشد. اگر بیشتر از این زمان‌هایی که ذکر کردیم، گذشته باشد مثلا 6 ماه، یک سال و… می‌توانید، اکنون آزمایش ایدز  خود را انجام دهید. اگر مادر باردار هستید، همین امروز آزمایش ایدز خود را انجام دهید.

در ادامه انواع روش‌های آزمایشگاهی‌ اچ آی وی را بیشتر توضیح می‌دهیم.

انواع آزمایش ایدز

انواع مختلفی وجود دارد که در ادامه هر کدام را توضیح میدهیم:

همه آزمایش های HIV دقیق هستند، اما هیچ کدام، نمی‌تواند این ویروس را بلافاصله پس از ابتلا به آن تشخیص دهند. اینکه آزمایش چقدر زود می‌تواند HIV را تشخیص دهد بستگی به نوع آزمایش مورد استفاده دارد. سه نوع آزمایش HIV وجود دارد:

• آزمایش آنتی بادی
• آزمایش آنتی ژن/آنتی بادی
• آزمایش اسید نوکلئیک ( NAT)

• آزمایش آنتی بادی:

در این روش آزمایش، ما به دنبال آنتی بادی هستیم که بدن علیه HIV تولید کرده است. در بدن فردی که این آنتی بادی باشد یعنی فرد به ایدز مبتلا شده است. کیت‌های تشخیص سریع که در مراکز مشاوره ی بیماری های رفتاری و کیت‌های خودارزیابی ایدز استفاده می‌شود از این نوع است. زمان مناسب آزمایش در این روش حداقل بین 23 -90 روز می‌باشد. نمونه آزمایش در این روش خون سر انگشت یا بزاق می‌باشد. (2)

کیت خودارزیابی ایدز فردی مبتلا به HIV

• آزمایش آنتی بادی/ آنتی ژن

در این روش ما علاوه بر آنتی بادی ضد HIV به دنبال آنتی ژن P24 (  پروتئینی که فقط  در سطح HIV است. ) نیز در خون هستیم در نتیجه دقت این روش نسبت به روش قبلی بیشتر است. روش مرسوم در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی برای آزمایش ایدز این روش است که به الایزا نسل چهار معروف است. همچنین کیت‌های تشخیص سریعی نیز وجود دارد که همزمان آنتی ژن و آنتی بادی را در بدن بررسی می‌کند. زمان مناسب آزمایش در این روش حداقل بین 18 – 45 روز می‌باشد. نمونه آزمایش در این روش خون وریدی ( که با سوزن از رگ دست می‌گیرند) یا خون سر انگشت می‌باشد. (2)

• آزمایش اسید نوکلئیک ( NAT)

اسید نوکلئیک همان مواد سازنده ژنوم و DNA موجودات می‌باشد. هر گیاهی، هر حیوانی و هر انسانی و هر ویروسی، ژنوم خاص خودش را دارد. در این روش در آزمایشگاه به دنبال ژن های ویروس HIV هستیم.اگر در خون فردی ژنوم این ویروس وجود داشته باشد به این معنی است که مبتلا است. نام این آزمایش HIV PCR  می باشد. هزینه آزمایش HIV PCR بالا است با این حال، زودتر جواب آن قابل استناد است و  زمان مناسب آزمایش در این روش حداقل بین 10 – 33 روز پس از ابتلا می‌باشد. (2)

کدام نوع آزمایش را انجام دهم ؟

معمولا اولین آزمایش HIV آزمایش آنتی ژن/آنتی بادی ( الایزا ) یا آزمایش آنتی بادی ( کیت ایدز ) خواهد بود. اگر آزمایش کیت خود ارزیابی ایدز یا تست فرد در مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری مثبت باشد، فرد باید برای انجام سایر آزمایشات به پزشک مراجعه کند. اگر آزمایش فرد در آزمایشگاه مثبت شود، معمولا خود آزمایشگاه مجدد آزمایش را تکرار می‌کند یا بیمار را به پزشک و مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری برای پیگیری بیشتر ارجاع می‌دهد.(2) پزشک برای تایید تشخیص ابتلا سایر آزمایش هایی چون HIV PCR ، تعیین وایرال لود (تعداد ویروس در خون) و بررسی تعداد گلبول‌های سفید CD4⁺ را برای بیمار درخواست می کند.

معتبرترین آزمایش ایدز

تمام روش‌هایی که برای انجام این آزمایش استفاده می‌شود معتبر هستند. با این حال اگر بخواهیم معتبرترین آن را از لحاظ تشخیصی بیان کنیم این تست به روش PCR کمی یا Real Time PCR است. PCR HIV زمانی انجام می شود که آزمایش کیت تشخیص سریع فرد، آزمایش الایزا یا ECL وی مشکوک یا مثبت است در این زمان برای تایید نتایج آزمایش HIV PCR برای بیمار درخواست می شود. هزینه این آزمایش بالا است و همه آزمایشگاه‌ها این آزمایش را انجام نمی‌دهند و معمولا زمان آماده شدن جواب آن نیز طول می‌کشد.

آزمایش ایدز به روش ecl

ECL یا کمی لومینسانس، روشی آزمایشگاهی بر مبنای اتصال آنتی ژن و آنتی بادی ( مانند اتصال قفل و کلید ) ، مانند الایزا است. با این حال تفاوت این دو در مرحله آخر آزمایش، است. در الایزا مبنای تشخیص ابتلا یا عدم ابتلای فرد، تغییر رنگی است که در چاهک آزمایش انجام می‌شود اما در آزمایش ایدز به روش ecl تشخیص ابتلا ایجاد یا عدم ایجاد نوری است که در اثر فلئورسانت حاصل از اتصال آنتی ژن و آنتی بادی ایجاد می‌شود. دقت ecl نسبت به الایزا بیشتر است.(5) به دلیل سختی واردات، مشکلات ارزی و کمبود کیت ecl اغلب آزمایشگاه‌ها در ایران از روش الایزا برای تشخیص ایدز استفاده می‌کنند.

در آزمایش ایدز Ab 1 2 چیست ؟

در این آزمایش، ما به دنبال ویروس نقص سیستم ایمنی انسانی (HIV) هستیم. این ویروس با حمله به نوع خاصی از گلبول‌های سفید، باعث از کار افتادن، سیستم ایمنی بدن می‌شود. اچ آی وی خود دو نوع دارد که شامل HIV نوع یک و HIV نوع دو می‌شود. میزان شیوع HIV-1 بیشتر از نوع HIV-2 است. نوع دو بیشتر در غرب آفریقا شایع است. بیماری زایی و انتقال پذیری و کشندگی کمتری دارد. در آمریکا، اروپا و ایران اغلب نوع HIV-1 شایع است.

در آزمایش ایدز، منظور از Ab 1 & 2 HIV تشخیص هر دو نوع این ویروس‌های HIV می‌باشد. یعنی در این آزمایش اگر هر کدام از این دو نوع را فرد مبتلا باشد، تشخیص داده می‌شود.

هزینه آزمایش ایدز در 1402

• در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، تشخیص ایدز بر مبنای آنتی بادی یا آنتی ژن/آنتی بادی  با کیت‌های تشخیص سریع ایدز یا با روش دستگاهی الایزا یا ECL انجام ‌می‌شود. هزینه این نوع آزمایش، بصورت آزاد و بدون نسخه پزشک به‌طور متوسط ۱۲۵ هزار تومان است و در افراد داری بیمه درمانی و دستور پزشک هزینه با توجه به نوع بیمه درمانی از ۴۰ هزار تومان تا ۱۰۰ تومان متغیر است.  (این قیمت‌ها تقریبی است)
• کیت ایدز در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری به صورت رایگان ارائه و همانجا آزمایشتان را انجام و در 15 دقیقه جواب را به شما را می‌دهند.
• هزینه آن در آزمایشگاه‌های دولتی با توجه به بیمه درمانی، بین ۱۰  تا ۴۰ هزار تومان متغیر است.
• کیت خودارزیابی ایدز که شامل همه وسایل انجام آزمایش ایدز است، هزینه‌ای بین 85 تا 250 هزار تومان دارد.
• آزمایش HIV PCR به دو روش کیفی و کمی (برای تشخیص تعداد ویروس در بدن) انجام می‌شود. هزینه آن بسته به روش PCR از یک میلیون دویست هزار تومان تا سه میلیون چهارصد هزار تومان متغیر است. این روش در مواردی انجام می‌شود که آزمایش الایزا یا کیت تشخیص سریع فرد مثبت شود.

هزینه آزمایش ایدز در سال 1403

معمولا هر ساله بین 20 تا 50 درصد هزینه آزمایش‌ها از اول اردیبهشت آن سال افزایش می‌یابد.

نمونه برگه آزمایش ایدز

در ادامه می‌توانید چند نمونه برگه آزمایش ایدز را مشاهده کنید:

نمونه برگه 1 :

جواب برگه 2 :

جواب برگه 3 :

خواندن جواب آزمایش ایدز

ساده ترین راه خواندن این آزمایش این گونه است که ابتدا در جواب آزمایش خود عبارت HIV Ab 1 & 2 یا HIV Ab1/2 را بیابید. اگر آن را نیافتید این آزمایش را برایتان انجام نداده‌اند. در روبروی این آزمایش در قسمت Results یا Result اگر Negative  یا Non Reactive نوشته شده باشد، یا عددی کمتر از یک نوشته شده باشد، مبتلا نیستید. (حتی اگر این عدد 0.9 باشد باز هم نگران نباشید و مبتلا نیستید.)

برگه جواب آزمایش ایدز

اگر در قسمت Results یا Result عددی بیشتر از 1.0 یا عباراتی چون Positive یا Reactive نوشته شده باشد، احتمال زیاد شما به این ویروس مبتلا شده اید. ( نگران نباشید با یک آزمایش نمی توان مبتلا بودن فردی را صد در صد دانست. )

آزمایش ایدز بعد از 6 هفته

دقت آزمایش ایدز با روش الایزا بعد 6 هفته حدود 95 درصد و با کیت خودارزیابی ایدز حدود 93 درصد است. اگر آزمایش ایدز بعد از 6 هفته در آزمایشگاه یا کیت ایدز انجام داده‌اید به احتمال بسیار بالایی منفی هستید با این حال می‌توانید برای احتیاط بیشتر، سه ماهگی نیز آزمایش خود را تکرار کنید.

مشاوره رایگان درباره ی آزمایش ایدز

هرگونه سوالی دارید در قسمت دیدگاه‌های همین مطلب آن را بفرمایید در اسرع وقت کارشناس علوم آزمایشگاهی تشخیص طبی ما، آن را پاسخ خواهند داد.

مقايسه

نمایش سریع

افزودن به علاقه مندی

کیت ایدز برند ABON

نمره 4.92 از 5

129,000 تومان

افزودن به سبد خرید

مقايسه

نمایش سریع

افزودن به علاقه مندی

کیت ایدز برند Abbott

345,000 تومان

افزودن به سبد خرید

-3%

مقايسه

نمایش سریع

افزودن به علاقه مندی

بسته پیشنهادی خودمراقبتی ( حاوی یک کیت ایدز، یک هپاتیت بی ، یک هپاتیت سی ABON )

297,000 تومان Original price was: 297,000 تومان.287,000 تومانCurrent price is: 287,000 تومان.

افزودن به سبد خرید

-8%

مقايسه

نمایش سریع

افزودن به علاقه مندی

اقتصادی خانواده ( 6 کیت ایدز ABON )

594,000 تومان Original price was: 594,000 تومان.549,000 تومانCurrent price is: 549,000 تومان.

افزودن به سبد خرید

-4%

مقايسه

نمایش سریع

افزودن به علاقه مندی

پیشنهادی پارتنری ( 4 کیت ایدز ABON)

396,000 تومان Original price was: 396,000 تومان.379,000 تومانCurrent price is: 379,000 تومان.

افزودن به سبد خرید

منابع:

• https://www.unaids.org/en/regionscountries/countries/islamicrepublicofiran
• https://www.cdc.gov/hiv/testing/index.html
• https://www.nih.gov/news-events/news-releases/starting-antiretroviral-treatment-early-improves-outcomes-hiv-infected-individuals
• https://kithiv.ir/blog/working-hours-behavioral-diseases-counse/
• https://gjmpbu.org/enzyme-linked-immunosorbent-assay-versus-chemiluminescent-immunoassay-a-general-overview/#:~:text=Enzyme%2Dlinked%20immunosorbent%20assay%20(ELISA,a%20chemical%20and%20biological%20reaction.