تشخیص ایدز با آزمایش cbc
آیا تشخیص ایدز با آزمایش cbc امکان پذیر است؟ human immunodeficiency virus (HIV) ویروسی است که به سلول‌های سیستم ایمنی به‌ویژه CD4، آسیب زده و توانایی بدن در مبارزه با انواع عفونت و بیماری‌ها را پایین میآورد. درصورتی‌که بیماری تشخیص داده نشود، ویروس تکثیر شده و موجب تخریب سلول‌های بیشتری می‌شود که درنهایت، وضعیتی جدی به‌نام ایدز یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی را به‌وجود میآورد. در این مرحله از بیماری، سیستم‌ایمنی به‌شدت ضعیف شده و فرد درمعرض ابتلا به انواع عفونت‌ها قرار می‌گیرد. از آنجایی که این ویروس به DNA سلول‌های میزبان وارد می‌شود، درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد و درحال حاضر امکان حذف آن از بدن نیست؛ اما پیشرفت قابل‌توجهی در رابطه با داروهای مرتبط صورت گرفته است. امروزه با تشخیص و درمان به‌موقع، اغلب افراد HIV مثبت می‌توانند طول‌عمری طبیعی داشته و با وجود ویروس در بدن خود، سال‌ها زندگی کنند. اچ آی وی از طریق خون، مایعات واژن و رکتوم، مایع انزالی و شیر مادر منتقل می‌شود (1).
علائم بیماری
در برخی افراد، حدود 2 تا 4 هفته پس از آلوده شدن به ویروس، علائمی مشابه با آنفولانزا ایجاد می‌شود. این مرحله از بیماری که عفونت حاد HIV نام دارد، ممکن است چندهفته ادامه پیدا کرده و عوارضی ازجمله موارد زیر را ایجاد کند:
– تب
– سردرد
– دردهای عضلانی و درد مفاصل
– راش یا بثورات پوستی
– گلو درد و زخم‌های دردناک دهان
– غدد لنفاوی متورم که عمدتا در گردن دیده می‌شوند
– اسهال
– کاهش وزن
– سرفه
– عرق شبانه (2)
درجه بروز این نشانه‌ها از ملایم تا شدید متغیر بوده و حتی در برخی از مبتلایان دیده نمی‌شود. در ادامه، علائم برطرف شده و فرد وارد مرحله دوم بیماری یا تاخیری بالینی می‌شود؛ وضعیتی که ویروس در بدن حضور دارد اما علامتی ایجاد نمیکند. این مرحله ممکن است تا سال‌ها (معمولا 8 تا 10 سال) ادامه پیداکند و در این مدت، فرد کاملا سالم بنظر می‌رسد اما امکان انتقال ویروس به دیگران وجود دارد. درصورتی‌که شخص تحت درمان قرار نگیرد سیستم‌ایمنی به‌شدت آسیب دیده و مرحله نهایی بیماری یا ایدز رخ می‌دهد. در این مرحله، بدن در ریسک ابتلا به بیماری‌های ساده‌ای قرار می‌گیرد که پیشتر توانایی مبارزه با آن‌ها را داشته است. سندرم نقص ایمنی اکتسابی، می‌تواند با ظهور علائمی ازجمله موارد زیر همراه باشد:
– عرق کردن
– لرز
– تب مکرر
– اسهال مزمن
– غدد لنفاوی متورم
– لکه‌های سفید مداوم یا ضایعات غیرعادی روی زبان یا دهان
– خستگی مداوم و غیر قابلتوضیح
– ضعف
– کاهش وزن
– بثورات یا برجستگیهای پوستی (2)
همانطور که پیشتر اشاره شد، نکته کلیدی در این بیماری تشخیص به‌موقع است که بر افزایش طول عمر فردِ مبتلا به‌شدت موثر می‌باشد. بنابراین اگر فکر می‌کنید که ممکن است به این ویروس آلوده شده باشید، نیاز است آزمایش‌های مربوطه را پیگیر شوید.
تشخیص اچ ای وی با آزمایش cbc
complete blood count (CBC) یا تست شمارش کامل خون، آزمایشی است که شمار تعدادی از فاکتورهای خون شامل گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها را در خون اندازه‌گیری می‌کند. این تست کاربردی در تشخیص قطعی HIV ندارد و فقط می‌تواند به‌عنوان عامل کمکی در بررسی نشانه‌هایی از بیماری موثر باشد. معمولا از آزمایش cbc در بررسی وضعیت فرد مبتلا به HIV و روند پیشرفت بیماری استفاده می‌شود. تفسیر فاکتورهای اندازه‌گیری شده در این آزمایش (در فرد HIV مثبت) به شرح زیر است:
– تعداد گلبول‌های سفید: این سلول‌ها درمغز استخوان تولید شده و نقش مهمی در مقابله بدن با عوامل بیماری‌زا دارند. معمولا افزایش این فاکتور، نشان‌دهنده نوعی عفونت در بدن است؛ اما کاهش تعداد گلبول‌های سفید، بیانگر نوعی اختلال می‌باشد که مغز استخوان را تحت‌تاثیر قرار داده و تولید این سلول‌ها را کاهش داده است. ممکن است کاهش تعداد سلول‌های سفید خونی در اثر استفاده از داروهای بیماری ایدز که باعث سرکوب مغزاستخوان می‌شوند یا بیماری‌های مرتبط با اچ آی وی که سلول‌های خونی را تحت تاثیر قرار می‌دهند نیز ایجاد شود.
– تعداد گلبول‌های قرمز: RBCها مسئول انتقال اکسیژن در خون می‌باشند و مقادیر پایین آن‌ها، بیانگر نوعی آنمی است؛ شرایطی که گلبول‌قرمزکافی برای انتقال اکسیژن به بافت‌های مختلف وجود ندارد. آنمی یک عارضه‌جانبی معمول برای داروهای اچ آی وی است که باعث سرکوب مغز استخوان می‌شوند. این اختلال می‌تواند درنتیجه‌ی تعدادی از عفونت‌های فرصت‌طلب در ایدز نیز دیده شود. در مقابل، افزایش غیرطبیعی RBC ، پدیدهای نادر در عفونت HIV است که در اثر درمان جایگزینی تستوسترون رخ می‌دهد.
مقاله مرتبط:تشخیص ایدز بدون آزمایش
– تعداد پلاکت‌ها:
پلاکت، فاکتورخونی است که در انعقاد نقش دارد. معمولا افزایش سطح این ترکیب، مشکل بزرگی ایجاد نمیکند اما مقادیر پایین آن می‌تواند خطرناک باشد.Thrombocytopenia یا افت شمار پلاکت، با عفونت‌های اچ آی وی به‌ویژه در افرادی که در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند، مرتبط است. در 5 تا 15 درصد از افرادِ HIV مثبت، ترومبوسیتوپنی اولین نشانه از حضور ویروس محسوب می‌شود. درکنار بیماری‌های فرصت‌طلب، برخی از داروها نیز می‌توانند باعث کاهش تعداد پلاکت خون شوند(44)
بنابراین میتوان از CBC نه برای تشخیص بیماری ایدز، بلکه برای نظارت بر روند پیشرفت آن استفاده کرد. برای بررسی ابتلا یا عدم ابتلای فرد به ویروس HIV، میتوان
از آزمایش‌های ایدز متعدد دیگری بهره برد. بسته به نوع آزمایش، ممکن است شخص چند روز تا چندهفته برای دریافت نتایج منتظر بماند؛ درحالی‌که تستهای سریع اچ‌آی‌وی می‌توانند طی 20 دقیقه وضعیت فرد را مشخص کنند. سه نوع اصلی از این آزمایش‌ها وجود دارد:
· آزمایش مبتنی بر آنتی‌بادی: زمانی‌که بدن درمعرض عامل خارجی قرار می‌گیرد، سیستم ایمنی شروع به ترشح پروتئین‌هایی به‌نام آنتی‌بادی می‌کند که در ازبین بردن عوامل بیماری‌زا نقش دارند. در این تست، آنتی‌بادی‌های ترشح‌شده علیه ویروس HIV در خون یا بزاق فرد سنجیده می‌شوند. البته توانایی تشخیص ویروس، بلافاصله پس از ورود آن به بدن وجود ندارد و نیاز است مدت زمانی سپری شود تا سطح آنتی‌بادی به میزان قابل قبولی برسد.
· آزمایش مبتنی بر آنتی‌ژن/ آنتی‌بادی: در این تست، آنتی‌بادی و آنتی‌ژن‌های HIV همراه باهم در خون سنجیده می‌شوند. آنتی‌ژن بخشی از ویروس است که باعث تحریک سیستم ایمنی می‌شود. معمولا این آزمایش می‌تواند ویروس را در عرض 2 تا 6 هفته پس از عفونت تشخیص دهد و از رایج‌ترین انواع آزمایش اچ آی وی است.
· بررسی تعداد ویروس HIV: میزان ویروس موجود در بدن را اندازه‌گیری می‌کند که می‌تواند بلافاصه پس از قرار گرفتن فرد در معرض بیماری مورد استفاده قرار بگیرد و نیاز به گذشت زمان نیست، اما به‌شدت گران است و معمولا کاربرد عمومی ندارد. اغلب از این تست برای بررسی روند بیماری در فرد مبتلا استفاده می‌شود. (3)
درصورتی که جواب آزمایش اولیه مثبت باشد، تستهای تشخیصی بعدی برای اطمینان بیشتر انجام می‌شوند.
منابع:
1. https://www.healthline.com/health/hiv-aids
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hiv-aids/symptoms-causes/syc-20373524
3. https://medlineplus.gov/lab-tests/hiv-screening-test/
4. https://www.verywellhealth.com/white-blood-cell-counts-hiv-tests-49353#:~:text=Summary,an%20infection%20or%20drug%20toxicity.
یک نظر در “تشخیص ایدز با آزمایش cbc”