سیر تا پیاز ایدز و HIV ( چیستی؟، انتقال، مراحل، علائم، آزمایش، عکس، دارو‌ها و… )

بیماری شناسی

HIV چیست ؟

HIV مخفف عبارت immunodeficiency virus  Human است که به معنی ویروس نقص سیستم ایمنی انسانی می‌باشد. اچ آی وی با تضعیف سیستم ایمنی، توانایی بدن را برای مقابله با عفونت‌ها کم می‌کند و در صورت عدم درمان، فرد به مرحله ایدز میرسد. فردی که به این ویروس مبتلا می‌شود پس از مدتی طولانی اگر تحت درمان قرار نگیرد، چون سیستم ایمنی وی دیگر به خوبی، کار نمی‌کند دچار عفونت و بیماری‌های شدید و مجموعه ای علائم می شود که به آن ایدز می گوییم.

مقاله مرتبط: Aids مخفف چیست؟

افراد مبتلا به HIV می‌توانند با دریافت دارو بیماری خود را کنترل کرده و با قوی نگه داشتن سیستم ایمنی سال‌های سال، سالم بمانند و به مرحله ایدز نرسند.

ایدز چیست؟

پزشکان واژه‌ی ایدز را برای دورانی که سیستم ایمنی بدن بوسیله‌ی ویروس HIV در ضعیف ترین حالت قرار گرفته است به کار می‌برند به عبارتی ایدز همان HIV در مرحله پیشرفته و پایانی بیماری است. فردی که به اچ آی وی مبتلا است لزوما به بیماری ایدز مبتلا نمی‌شود.

ایدز از زبان دکتر جعفری

میتوانید با گوش کردن به ویس این ویدئو نیز اطلاعات جالب و کاملی درباره ی ایدز کسب کنید.

راه های انتقال ایدز

ایدز ( اصطلاح‌ درست‌تر ویروس HIV ) می‌تواند به وسیله ی خون و مایعات و ترشحات بدن از فرد آلوده به افراد سالم منتقل شود. برای مثال:

۱) فردی که بدون کاندوم با شخص مبتلا به این ویروس رابطه دهانی، واژینال و مقعدی داشته باشد در معرض ابتلا به HIV است.

۲) استفاده از سرنگ و سوزن فرد آلوده می‌تواند باعث انتقال ویروس به فرد سالم شود. (1)

توجه: دست دادن و روبوسی کردن باعث انتقال ایدز نمی‌شود.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر اند ؟

• مردان هم جنس گرا
• مصرف کنندگان داروهای تزریقی
• مصرف کنندگان داروهای تزریقی
• افرادی که چند پارتنر (شریک جنسی) دارند.
• افرادی که پارتنر آن ها مبتلا به HIVاست.
• کارکنان مراکز درمانی به خصوص در مراکز ترک اعتیاد و … ( نیدل استیک )

اگر شخص در معرض ریسک بالایی از ابتلا قرار گیرد، مثلا رابطه‌ی جنسی محافظت نشده با شخص مبتلا به اچ‌آی‌وی داشته باشد و نتایج آزمایش اولیه هم منفی باشد بهتر است یک بار دیگر نیز تست را انجام دهد.

سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری ها آمریکا ( CDC ) پیشنهاد می‌دهد که:

• همه ی افراد بین ۱۳ تا ۶۴ سال( که در معرض ریسک ابتلا به این بیماری نیستند) حداقل یک بار تست  HIVبدهند.
• اگر شرایطی به وجود آمد که در معرض خطر ابتلا قرار گرفتند یک بار دیگر تست بدهند.
• افرادی که در معرض ریسک بالا هستند بهتر است هر ۶ تا ۱۲ ماه آزمایش ایدز بدهند. (2)

برای انجام آزمایش ایدز می‌توانید به مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری یا آزمایشگاه‌های تشخیص طبی مراجعه کرده و یا از کیت خودارزیابی ایدز استفاده کنید. کیت های خانگی ( خودارزیابی ایدز ) مجموعه ای از وسایل است که با آن می‌توانید آزمایش ایدز خود را انجام دهید.

ایدز و بارداری

اگر شما HIV مثبت و باردار هستید یا قصد بارداری دارید، ممکن است حین بارداری، زایمان و یا شیردهی کودک شما آلوده به این ویروس شود. پس باید با دکتر خود در این باره مشورت کنید تا با ارائه راهکارهایی احتمال انتقال ویروس به نوزاد شما را کاهش دهند.

 

توجه: ایدز نام بیماری حاصل از ابتلا به ویروس اچ آی وی است. این دو کلمه با یکدیگر تفاوت دارند. در زبان فارسی
 بعنوانی غلطی مصطلح اغلب این دو کلمه معادل و هم معنی هم استفاده می‌شوند.

علائم ایدز و HIV

شناخت کامل علائم HIV برای پیش گیری از عفونت‌های ثانویه و جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران بسیار مهم است با این حال راه تشخیص قطعی آن، آزمایش می‌باشد.(4)

مراحل ابتلا به اچ آی وی و علائم هر مرحله

علائم ابتلا به ویروس نقص سیستم ایمنی انسانی بسته به مرحله بیماری متفاوت است. در مرحله اولیه و حاد، اغلب فرد مبتلا علائم خفیفی را تجربه خواهد کرد. در مرحله دوم یا بعبارتی دوره کمون ( نهفتگی ) فرد مبتلا اغلب علایمی ندارد و پس از سال‌ها در مرحله سوم که مرحله پیشرفته و بیماری ایدز است شاهد علائم شدید و عفونت‌های مختلف و حتی انواع سرطان‌ها خواهیم بود.

زمان بروز اولین علایم ایدز ( مرحله ی حاد بیماری )

از زمانی که شخص به بیماری مبتلا می شود تا زمانی که علائم را نشان دهد حدود دو تا شش هفته طول می کشد و حتی در اندکی از بیماران ممکن است تا ده ماه علائم مرحله اولیه ابتلا به اچ آی وی مشاهده نشود. این بیماری در مراحل اولیه به شدت مسری است زیرا در این مراحل تعداد ویروس در خون و مایعات بدن به شدت بالاست.

علائم سیستمیک 

شخص مبتلا به این ویروس ابتدا علائمی مشابه علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا مانند:

• تب ( بین 38 تا 40 درجه )
• سرفه
• سردرد
• درد ماهیچه
• درد مفصل
• خستگی و احساس ضعف

این علائم معمولا دو هفته ادامه می‌یابند و در بسیاری از افراد خفیف هستند به طوری که بیمار ممکن است به خاطر نیاورد قبلا دچار چنین علائمی شده است. تب، خستگی و احساس ضعف و درد عضلانی شایعترین علائمی هستند که توسط بیماران مبتلا در این مرحله گزارش شده است.

علائم گوارشی

• تهوع
• استفراغ
• اسهال
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن ( بطور میانگین 5 کیلوگرم )

علائم تنفسی

تنها علامت تنفسی در این افراد معمولا فقط سرفه‌ی خشک است.

تورم غدد لنفاوی

تورم غدد لنفاوی اولیه معمولا در نواحی کشاله ران، دهانه رحم ، گردن و پشت گردن اتفاق می‌افتد. تورم غدد لنفاوی معمولا در هفته دوم ورود ویروس به بدن و در نتیجه تلاش سیستم ایمنی در مبارزه با HIV ایجاد می‌شود. البته جزء علائم اختصاصی نیستند و معمولا پس از چند هفته، تورم کاهش می‌یابد.

علائم حلقی-دهانی

درد گلو یکی از تظاهرات مکرر مراحله اولیه ابتلا به HIV می‌باشد. در معاینات بالینی که توسط پزشکتان انجام می‌شود، تورم و پرخونی در حلق بدون التهاب لوزه و بدون ترشحات چرکی، مشاهده می‌شود.(4)

راش و بثورات پوستی

راش به  هرگونه تغییر غیر طبیعی در رنگ، ظاهر و بافت پوست انسان اتلاق می‌شود. در عفونت حاد اچ آی وی معمولا راش‌های پوستی یافت می‌شود. شروع ایجاد جوش‌های پوستی اغلب 48 تا 72 ساعت بعد از اولین تب می‌باشد و 5 تا 8 روز ادامه می‌یابد. بالای سینه، ناحیه گردن و صورت از نواحی هستند که اغلب درگیر می‌شوند.

این جوش‌ها و زخم های کوچک قطری بین 5 تا 10 میلی‌متر، دارای مرزی مشخص، بیضی یا گرد، صورتی تا قرمز تیره، بصورت صاف و یا جوش‌های ریز مخروطی شکل می‌توانند باشند.(4)

علائم عصبی

سردرد، که با حرکت چشم تشدید می‌شود، غالبا در عفونت حاد ویروس نقص سیستم ایمنی (hiv) همراه بیمار می‌باشد.(4) علائم شدیدتری از درگیری‌های عصبی نیز می‌تواند رخ دهد که معمول نمی‌باشند. مواردی چون مننژیت همراه با سردردی شدید و…

همچنین آسیب به اعصاب محیطی ( اعصابی که اندام ما را به مغز و نخاع متصل می‌کند.) در عفونت اولیه با اچ آی وی ممکن است رخ دهد. برای مثال در مقاله‌ای، دو بیمار مبتلا، 1 تا 20 هفته پس از بروز علائم اولیه ابتلا به HIV به سندرم گیلن باره که در آن گلبول‌های سفید بدن به اعصاب محیطی حمله می‌کنند دچار شدند. علائم این بیمار طیفی از علائم خفیف تا فلج اندام‌ها و ناتوانی تنفسی می‌باشد.

عفونت‌های فرصت طلب

عفونت‌ فرصت طلب به عفونت‌هایی اطلاق می‌شود که، میکروب‌های عامل آن در افراد سالم نمی‌توانند ایجاد بیماری و مشکل کنند ولی در افرادی که به هر دلیلی دچار نقص و ضعف در سیستم ایمنی هستند، باعث ایجاد بیماری می‌شوند.

اگر چه بصورت معمولا عفونت‌های فرصت طلب در مرحله پیشرفته و بیماری ایدز ایجاد می‌شوند و نه مراحل اولیه با این حال در مواردی نیز  در مرحله اولیه و حاد ابتلا به اچ آی وی نیز قابل مشاهده هستند. در مطالعه‌ای با جامعه آماری 290 بیمار اچ‌آی‌وی مثبت،  که در مرحله اولیه و حاد این بیماری شناسایی شده بودند، 21 درصد آنها عفونت‌های فرصت طلب را تجربه کردند.(4)

در مرحله ابتدایی و اولیه ابتلا به اچ آی وی  معمولا علایم آن بصورت خودی خود بهبود می‌یابد ولی گستردگی علائم و شدت آن در افراد مختلف بسیار متفاوت است.

توجه: حدود ۱۰ تا ۶۰ درصد بیماران در این مرحله علائمی را نشان نمی‌دهند. نداشتن علائم دلیلی بر مبتلا نشدن نیست و داشتن هر کدام نیز بهیچ عنوان دلیلی بر ابتلای قطعی فرد نیست. هر کدام از علائم ابتلا به HIV و ایدز غیر اختصاصی هستند و با سایر بیماری‌ها نیز همپوشانی دارند. اگر احتمال می‌دهید، ممکن است به این ویروس مبتلا شده باشید، آزمایش ایدز بدهید.

علائم مرحله دوم : دوره کمون ( نهفتگی )

پس از مرحله اولیه و حاد آلودگی، بیمار وارد مرحله دوم و مرحله کمون ( نهفتگی ) می‌شود. در مرحله نهفتگی علی رغم وجود و تکثیر ویروس در بدن، فرد مبتلا علائم ظاهری و بالینی ندارد و سالم بنظر می‌رسد. دوره کمون در بیماری ایدز می‌تواند بین دو تا پانزده سال باشد. در این سال‌ها اغلب اشخاص علامتی از بیماری ندارند و یا علائم خفیفی دارند ولی می‌توانند باعث ابتلای سایرین به این ویروس شوند.

علائم مرحله سوم : دوره پیشرفته و بیماری ایدز

اگر بیماری درمان نشود پیشرفت می‌کند و باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شود، این پروسه در افراد مختلف با سرعت متفاوتی اتفاق می‌افتد و معمولا چندین سال به طول می‌انجامد. در ایدز شخص به عفونت هایی مبتلا می‌شود که معمولا در افراد سالم رخ نمی‌دهد به این عفونتها فرصت طلب می‌گویند و می‌توانند باعث بیماری‌های مهمی همچون عفونت شش‌ها، عفونت مغزی، عفونت‌های مخمری و قارچی دهان، عفونت چشمی (که می‌تواند باعث اختلال در بینایی ‌شود.) و دیگر عفونت‌ها شوند. از علائم این عفونت‌های پیشرفته می توان به تنگی نفس، تاری دید، تب و کاهش وزن شدید اشاره کرد.

عفونت قارچی دهان و مری از عفونت های فرصت طلب رایج در این مرحله است که توسط قارچی به نام کاندیدا که به طور معمول در پوست، دهان، روده و واژن زندگی می‌کند، به وجود می آید. اگرچه عفونت قارچی در افراد سالم هم رخ می‌دهد اما افراد مبتلا بهHIV  در معرض خطر بیشتری هستند. عفونت کاندیدای مری ( ساختاری لوله مانند که دهان و حلق را به معده وصل می‌کند. ) باعث سختی در بلع غذا می‌شود.

در افراد مبتلا به ویروس نقص سیستم ایمنی انسانی (HIV)  و یا سندرم نقص ایمنی اکتسابی ( AIDS ) احتمال ابتلا به سرطان‌هایی چون انواع سرطان خون، کاپوسی سارکوما، سرطان پوست، سرطان دهانه رحم و… بیشتر می‌شود.(5)

توجه: افرادی که در معرض ابتلا به این ویروس هستند بهتر است هر سه تا دوازده ماه آزمایش ایدز را انجام دهند تا از سلامت خود اطمینان یابند.

بعضی افراد به علت ترس از جواب مثبت آزمایش، از انجام آن امتناع می‌کنند در حالی که امروزه روش‌های کنترل این بیماری بسیار کارآمد هستند و هرچه بیماری زودتر تشخیص داده شود شانس فرد برای زندگی از لحاظ کیفیت و کمیت افزایش می‌یابد و حتی می‌تواند طول عمری چون افراد عادی داشته باشد.

علائم اصلی ایدز ( شایعترین علائم ) در چند هفته اول

علائم ابتلا به ویروس نقص سیستم ایمنی در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد در ادامه میزان درصد بروز علائم در افراد می‌پردازیم:

• تب در بین 50 -75 درصد افراد
• ضعف در بین 50 -68 درصد افراد
• دردعضلات در بین 29-49 درصد افراد
• راش پوستی در بین 21-48 درصد افراد
• سردرد در بین 30-45 درصد افراد
• عفونت گلو در بین 18-40 درصد افراد
• تورم غدد لنفاوی در بین 27-39  درصد افراد
• درد مفاصل در بین 26 – 30 درصد افراد
• عرق شبانه در بین 27 – 28 درصد افراد
• اسهال در بین 23 – 27 درصد افراد

این علائم در طی مراحل اولیه ممکن است بروز کند. تشخیص قطعی ابتلا با تست ایدز است که در ادامه به آن می‌پردازیم.

تشخیص و آزمایش ایدز

تنها روش تشخیص قطعی ابتلا فرد به ایدز و HIV انجام آزمایش ایدز است و بر مبنای علائم ظاهری و بالینی نمی‌توان آن را تشخیص داد. در ادامه انواع روش‌های تشخیص آزمایشگاهی این ویروس را توضیح می‌دهیم. همه این روش‌ها دارای صحت و دقت لازم اند و مورد تایید مجامع علمی می‌باشند و با توجه به شرایط فرد انجام یکی از آنها توصیه می‌شود.

1- کیت‌های تشخیص سریع در مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری

کیت‌ تشخیص سریع وسیله‌ای است که با آن پرسنل مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری می‌توانند براحتی و بسرعت از مراجعین آزمایش ایدز و اچ آی وی را بگیرند. انجام این تست در این مراکز رایگان است. ( لیست مراکز در ایران همراه با مسیریابی روی نقشه )

2- کیت خودارزیابی ایدز (کیت خانگی آزمایش ایدز)

کیت خودارزیابی ایدز روشی است که برای تشخیص ایدز در بسیاری از کشورها رایج است این امکان را به همه افراد می‌دهد که آزمایش ایدز خود را انجام دهد. سازمان بهداشت جهانی این روش را برای کشورهایی که درصد زیادی از افراد مبتلا، جمعیت خود را شناسایی و درمان نکرده اند توصیه می‌کند.

3- آزمایش ایدز به روش الایزا

یکی از رایجترین و بهترین روش های انجام آزمایش ایدز که در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی انجام می‌شود. مبنای تشخیص در این روش اتصال آنتی ژن و آنتی بادی می‌باشد. در این روش بر خلاف دو روش قبلی علاوه بر آنتی بادی وجود آنتی ژن P24 ، اچ آی وی نیز بررسی می‌شود.

4- آزمایش ایدز به روش ECL

آزمایش ای سی ال نیز روشی مشابه ، آزمایش الایزا است و در آن وجود آنتی ژن و آنتی بادی همزمان در خون فرد بررسی می‌شود. تفاوت آن با الایزا در عامل رنگزای آن درصورت مثبت شدن بیمار است. در الایزا ما شاهد تغییر رنگ محیط آزمایش درصورت ابتلای فرد هستیم و در ECL درصوذت مثبت بودن فرد نوری فلئورسنت در محیط آزمایش ایجاد می‌شود.

5- HIV PCR

پی سی آر به عنوان روش تاییدی در مواردی که الایزا، ecl یا کیت تشخیص ایدز مثبت می‌شود برای تایید تشخیص انجام می‌شود. مبنای این روش یافتن ژنوم ویروس HIV در بدن فرد است. هزینه این روش نسبت به روش‌های فوق بیشتر است.

6- وسترن بلات

هدف این روش یافتن پروتئین های ویروسی در بدن فرد است . این روش نیز روشی تاییدی است و بصورت معمول برای بیماران درخواست نمی‌شود. وجود پروتئین‌های اختصاصی اچ آی وی در بدن فرد به معنی ابتلای وی است.

7-میکرواری

این روش که صرفا برای کارهای تحقیقاتی استفاده می‌شود، به دنبال یافتن توالی‌های خاص ژنومی ویروس در خون می‌باشد.

8- سایر متدها

کشت سلولی، فلوسایتومتری، آر اف ال پی پی سی آر، آرمز پی سی آر و… که اغلب برای کارهای تحقیقاتی و ساخت دارو برای درمان این ویروس استفاده می‌شود.

تعریف دو اصطلاح مهم در رابطه با تشخیص ایدز

دوره پنجره 

دوره ای از بیماری‌ است که عامل عفونی (در اینجا ویروس HIV ) وارد بدن شده است با این حال ما هنوز نمی‌توانیم آن را با آزمایش تشخیص دهیم. اهمیت توجه به این دوره این است که مثلا اگر من دیروز رابطه جنسی پر خطر داشته ام، امروز نمی‌توانم با رفتن به آزمایشگاه و دادن آزمایش، از ابتلا یا عدم ابتلای خود آگاهی یابم و باید مدتی ( بین 10 روز تا سه ماه بسته به تکنیک آزمایش ) صبر کنم و بعد از آن آزمایش ایدز بدهم.

دوره کمون ( نهفتگی )

دوره‌ای از بیماری است که در آن عامل عفونی ( در اینجا اچ آی وی ) وارد بدن شده است با این حال ما هنوز هیچگونه علائم ظاهری و بالینی نداریم و بیماری و ناخوشی را در بدن خود حس نمی‌کنیم. دوره کمون بیماری ایدز پس از پایان علائم اولیه ابتلا به این ویروس شروع می‌شود و 2 تا 15 سال می‌تواند ادامه پیدا کند. مثلا اگر من سه سال قبل در باشگاه با سرنگ آلوده دوستم سوما به خودم تزریق کرده ام و امروز بنظر کاملا سالم هستم و هفته‌ای سه جلسه باشگاه می‌روم، دلیل بر این نمی‌شود که مبتلا به hiv نیستم زیرا ممکن است در دوره کمون این بیماری باشم.

اشتباه گرفتن تعریف دوره پنجره با دوره کمون، بعضا حتی توسط مشاورین ایدز، باعث ایجادنگرانی بی‌دلیل در افراد می‌شود و این تصور اشتباه را دارند که پس از دوره پنجره حتی اگر جواب آزمایش آنها منفی باشد، ممکن است ده سال دیگر مثبت شود.

اگر فردی پس از دوره پنجره ( حدود بین یک ماه تا سه ماه حداکثر شش ماه ) با هر کدام از روش‌های فوق آزمایش دهد و منفی شود، فرد تا اتفاق مشکوک دیگری برایش نیوفتد، منفی است و نگران ابتلا خود نباشید.

درمان ایدز و اچ آی وی

امروزه پزشکان برای درمان ایدز از داروهای مختلف ضد ویروسی، ضد ایدز و اچ آی وی استفاده می‌کنند. این داروها اغلب موثر هستند و فرد مبتلا می‌تواند زندگی طبیعی و طولانی را با مصرف منظم این دارو‌ها داشته باشد.  پزشکان تلاش می‌کنند تاHIV  را در بیمار به خوبی کنترل کنند و حتی تعداد ویروس را در خون به صفر برسانند. پزشک با کمک بیمار و باتوجه به شرایط وی تصمیم می‌گیرد که درمان را چه زمانی و با چه داروهایی آغاز کند. گاهی بلافاصله پس از تشخیص ابتلای فرد دارو درمانی آغاز می‌شود، گاهی نیز دارو درمانی با فاصله زمانی شروع می‌شود.

پیش از شروع درمان بیمار باید آزمایشات خونی و معاینات بدنی را به طور کامل انجام دهد تا از وضعیت بدنی و میزان پیشرفت بیماری آگاهی یابیم.

پس از شروع دارو درمانی، اغلب بیماران HIV مثبت نیاز به دریافت دارو در ساعات مشخصی از شبانه‌روز را دارند که اغلب بصورت یک قرص در هر 24 ساعت می‌باشد. در صورت قطع دارو تعداد ویروس‌ها مجدد افزایش می‌یابند و تعداد سلول های CD4 ( نوعی از گلبول های سفید مسئول ایمنی بدن ) نیز کاهش می‌یابد و ممکن است بیماری شدیدتر شود و حتی وارد مرحله ایدز شوند.

بیمار باید هر نوع عارضه‌ی جانبی و مشکلات داروها را به پزشک خود اطلاع دهد. بعضی از بیماران، مخصوصاً آن دسته که تعداد سلول های T کمک کننده ( سلول‌های سی دی چهار ) آن‌ها کاهش یافته است باید علاوه بر داروهای HIV، داروهای دیگری هم برای پیش گیری از ابتلا به سایر عفونت ها مصرف ‌کنند.

اغلب متخصصین شروع درمان برای همه‌ی افراد HIV مثبت را بدون در نظر گرفتن تعداد سلول‌های T به دلایل زیر توصیه می‌کنند:

۱) کاهش ریسک مرگ و میر، ابتلا به ایدز و سایر بیماری ها مانند سرطان

۲) کاهش احتمال انتقال بیماری به دیگران

۳) کاهش احتمال انتقال ویروس به جنین حین بارداری و به پارتنر جنسی هنگام رابطه

بعضی از متخصصین نیز شروع درمان را منوط به کاهش تعداد سلول‌های CD4 به سطح مشخصی می‌دانند زیرا درصورت مصرف طولانی مدت داروهای ضد ایدز ( داروهای ضد رتروویروس ) توسط بیمار، احتمال ایجاد مقاوت دارویی در آنها افزایش می‌یابد و دارو‌های محدود درمانی ما دیگر موثر نخواهند بود.

پس از شروع درمان بیمار باید در تمام طول عمر خود دارو دریافت کند. مصرف نامنظم داروها باعث مقاومت دارویی می‌شود و پزشک انتخاب های دارویی کمتری برای کنترل بیماری دارد. اگر بیمار احتمال می دهد که ممکن است مصرف روزانه‌ی قرص را فراموش کند بهتر است با مشورت پزشک یا داروساز به هر نحو ممکن، این مشکل را حل کند و یا از نرم افزار‌های موبایلی یادآور زمان مصرف دارو استفاده کنند.

عوامل تاثیر گذار در درمان ایدز

۱) تعداد سلول های T کمک کننده ( سلول‌های  cd4)

با این که معمولاً درمان را بدون توجه به تعداد این سلول ها آغاز می‌کنند اما اگر تعداد سلول‌های CD4 فرد خیلی کم باشد شروع درمان برای او ضروری تر است زیرا این شخص در معرض ابتلا به عفونت های بیشتری قرار دارد.

تعداد نرمال سلول های T کمک‌کننده بین ۵۰۰ تا ۱۴۰۰ سلول در هر میکرولیتر خون است و زیر ۳۵۰ احتمال عفونت بیشتر خواهد بود و زمانی که به  زیر ۲۰۰ می‌رسد فرد وارد مرحله‌ی ایدز می‌شود و حداکثر یک تا دو هفته بعد از تشخیص باید درمان ایدز را آغاز کند. در موارد نادر که تعداد سلول های T بیمار بالا است ممکن است درمان را با تاخیر شروع کنند ولی بیمار حداقل هر ۳ ماه یک بار باید چک و معاینه شود و هرگونه علائم مرتبط با HIV نظیر کاهش وزن، اسهال و برفک دهان را به پزشک خود گزارش دهد.

درمان مادر باردار HIV مثبت هم بدون توجه به تعداد سلول های T باید سریعا آغاز شود.

اگر شخص بیمار با فرد سالم رابطه دارد باید در اسرع وقت تحت درمان قرار گیرد و حتی بهتر است تا زمانی که تعداد ویروس ها در بدن او کم نشده پارتنرش هم دارو دریافت کند.

۲) شرایط پزشکی بیمار

بیمار در موارد خاصی همچون شرایط زیر باید درمان را سریعتر آغاز کند:

• نفروپاتی (یک نوع بیماری کلیوی) ناشی از HIV
• تغییر عملکرد مغز ناشی از HIV
• ابتلا به هپاتیتB یا C
• ابتلا به سرطان
• عفونت های وابسته به HIV

۳) سابقه‌ی بیماری های ناشی از ایدز

این بیماری‌ها در افراد سالم رایج نیستند و هنگام ضعف سیستم ایمنی بروز می نمایند، هر فردی که سابقه‌ی یک یا چند مورد از این بیماری ها را داشته باشد باید درمان را آغاز کند.

۴) سن

۵) تمایل بیمار به مصرف طولانی مدت دارو

اگر شخص دارو درمانی خود را از مراحل اولیه آغاز کند باید تا آخر عمر این روند را ادامه دهد و مشکلاتی را برای مریض در پی خواهد داشت که ممکن است از توان و حوصله ی او خارج باشد.

۶) خطر انتقال ویروس به دیگران

بیمار مبتلا به HIV باید بنا به نظر پزشک هر چند وقت یک بار آزمایش دهد و وضعیت او پیگیری شود.

لیست داروهای درمان ایدز و اچ آی وی ( تجویز فقط توسط پزشک )

1-  داروهای مهار کننده‌ی آنزیم ترنس کریپتاز معکوس (NRTIs)

این داروها با مهار آنزیمی در ویروس باعث می‌شوند سلول‌های آلوده نتوانند ویروس بیشتری تولید کنند.

نحوه نگارش دارو‌ها: از چپ به راست ابتدا نام ژنریک دارو، سپس مخفف دارو و سپس نام داروی برند

•  آباکاویر
• دیدانوزین
• امتریسیتابین
•  لامیوودین
•  استاوودین
• تنوفوویر
• زیدو ویدین

2-      داروهای غیرمهار کننده‌ی آنزیم ترنس کریپتاز (NNRTIs)

این داروها ایدز که با دسته قبلی متفاوت است به پرتئین های خاصی می‌چسبد و باعث می‌شود HIV نتواند بیشتر تکثیر شود.

• دلاویردین
• افاویرنز
• اتراویرین
• نویراپین
• ریلپیویرین

3-      مهار کننده پرتئاز

این دارو‌ها، آنزیمی که سلول‌های آلوده برای سرهم کردن اجزاء ویروس استفاده می‌کنند را مهار می‌کند.

• آمپرناویر
• آتازاناویر
• داروناویر
• فوسامپرناویر
• ایندیناویر
• لوپیناویر + ریتوناویر
• نلفیناویر
• ریتوناویر
• ساکیناویر
• تیپراناویر

4-      مهار کننده اتصال ویروس

جلوی اتصال ویروس HIV به سلول‌های سالم را می‌گیرد.

•  انفوویرتید

5-      داروهای ضد CCR5 (آنتاگونیست CCR5)

این داروها با بستن قلاب اتصال ویروس به سلول سالم جلوی ورود ویروس به سلول‌ را می‌گیرند.

• ماراویروک

6-      مهارکننده‌ی اینتگراز (INTIS)

این داروها با مهار پرتئینی، مانع ورود ژنوم  ویروس به سلول ها و جلوگیری از تکثیر hiv در سلول می‌شود.

• بیکتگراویر
• دولوتگراویر
• الویتگراویر
• رالتگراویر

7-      منوکلونال آنتی بادی

این دسته از داروهای بسیار جدید و با فناوری بالا برای افرادی مصرف می‌شود که ویروس HIV در بدنشان نسبت به داروهای قبلی مقاوم شده و دیگر به داروهای قبلی جواب نمی‌دهد. با اتصال به سلول‌های آلوده آنها را بلاک می‌کنند تا باعث آلوده شدن سلول‌های سالم نشوند.

•  ایبالیزومب

8-      کوبیسیستات

دارویی است که باعث افزایش اثر و عملکرد بهتر سایر داروهای ضد ایدز می‌شود ولی بتنهایی اثری ندارد.cobicistat با سایر دارو‌ها تجویز می‌شود.

• آتازاویر + کوبیسیستات
• داروناویز + کوبیسیستات
• الویتگراویر + کوبیسیستات

9-      داروهای ترکیبی دوز ثابت

بعضی از شرکت‌های داروسازی برای راحتی بیماران چند داروی خاص را داخل یک قرص جمع کرده اند و فرد با مصرف روزانه آن همه‌ی داروهای درمانی لازم را دریافت می‌کند.

توجه: داروهای فوق فقط باید توسط پزشک متخصص یا مرکز مشاوره بیماری‌‌های رفتاری تجویز شود.

قرص پیشگیری از ایدز

امروزه داروهایی ساخته شده است که افرادی که در معرض خطر ابتلا به hiv قرار دارند می‌توانند با مصرف آن از ابتلای خود پیشگیری کنند. با این حال به دلیل عوارضی که دارند تجویز آنها صرفا باید توسط پزشک و در مواردی، خاص تجویز شود و نمیتواند بعنوان روشی مرسوم برای پیشگیری از ابتلا ( مانند واکسن ) باشند.

دو نوع از این درمان‌ها شامل PEP و PrEP می‌شوند. که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.

• PEP( پیشگیری از ابتلا به ایدز پس از اتفاقی خطرناک )

در هنگام مواجهه با ویروس در مواردی چون نیدل استیک شدن (فرو رفتن سر سرنگ و سایر وسایل برنده آلوده مریض به داخل بدن پرستار ، پزشک و … ) یا رابطه ی جنسی محافظت نشده و مواردی چون تجاوز که احتمال انتقال ویروس ایدز بسیار بالا است با مصرف داروهایی در بازه زمانی حداکثر 72 ساعت، می‌توان از ابتلای افراد به این ویروس جلوگیری کرد.

72 ساعت چند روز است ؟

72 ساعت سه روز می شود. فرضا کسی امروز 20 ام ماه، ساعت 9 صبح سوزن فردی اچ آی وی مثبت وارد بدنش شده است. تا 9 صبح 23 ام فرصت دارد داروهای 72 ساعت طلایی ایدز را دریافت کند.

تهیه قرص اورژانسی ایدز

اگر قرص اورژانسی ایدز (pep) را نیاز دارید ابتلا باید به پزشک و یا مرکز مشاره بیماری‌های رفتاری مراجعه کنید. تا بتوانید درصورت نیاز، داروهای پیشگیری از  HIVرا دریافت و خطر ابتلا بهhiv را کاهش دهید. شخص برای اثربخشی بهتر دارو‌های پیشگیری PEP باید قبل از حداکثر سه روز بعد از برخورد با ویروس داروها را دریافت کند و بهتر است این فاصله کمتر از 24 ساعت باشد.

استفاده از داروهای پیشگیری از HIV برای شخصی که بارها و بارها خود را در معرض خطر قرار می‌دهد مثلا همیشه از سرنگ مشترک استفاده می‌کند و یا چندین بار سکس محافظت نشده دارد موثر نیست و این روش برای شخصی کاربرد دارد که یکبار در معرض خطر قرار گرفته است و بصورت اورژانسی می‌خواهیم از ابتلای وی پیشگیری کنیم.

شخص باید داروهای تجویز شده را بصورت روزانه و برای 28 روز بصورت منظم مصرف کند تا روند درمان وی به خوبی انجام گیرد.

این که درمان پیشگیرانه (PEP) چقدر بر جلوگیری از ابتلا به ویروس موثر است به عوامل مختلفی همچون موارد زیر بستگی دارد:

۱) چگونگی برخورد شخص با ویروس

احتمال انتقال HIV در بعضی روش ها کمتر است برای مثال در رابطه دهانی معمولا ریسک کمتری برای ابتلا به بیماری داریم.

۲) هرگونه زخم یا بریدگی به خصوص در ناحیه ی تناسلی ریسک ابتلا به ویروس را افزایش می دهد.

۳)  وضعیت درمان شخص بیمار

اگر شخص بیمار، تحت درمان بوده و بیماری او کنترل شده باشد احتمال انتقال بیماری به دیگران ( که با خون و مایعات بدن او در تماس بوده اند ) کمتر است.

• PrEP: داروهای پیشگیری از ابتلا به ایدز پیش از اتفاقی خطرناک

در روش PrEP  برای پیشگیری از ابتلا به ایدز فرد، پیش از اینکه در معرض این ویروس قرار گیرد داروهایی را مصرف میکند. فرد با مصرف طولانی مدت آن قبل از رابطه جنسی پرخطر و یا قبل از استفاده از سرنگ آلوده مشترک، به این ویروس مبتلا نمی‌شود. بعنوان مثال فردی که همسر مبتلا به اچ آی وی دارد، بصورت منظم و طولانی این دارو‌ها را مصرف می‌کند و بدین گونه به این ویروس مبتلا نمی‌شود.

شرایط استفاده از داروهای پیشگیری از ابتلا پیش در معرض قرار گیری با HIV ( PrEP )

• PrEPبرای افرادی است که به ویروس اچ آی وی مبتلا نشده اند.
• در خطر بالایی از ابتلا قرار دارند مثلا همسرشان مبتلا است.
• مشکلات کلیوی ندارند و کلیه‌شان سالم است.
• باردار نباشند.
• به هپاتیت بی مبتلا نباشند.
• پوکی استخوان نداشته باشند.
• به مصرف داروهای خود متعهد هستند.
• با پزشکشان در ارتباط منظم هستند.(8)

توجه: مصرف داروهای پیشگیری از ابتلاPEP  و PrPE باید زیر نظر و با تجویز پزشک باشد. هنوز هم یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به ایدز، استفاده از کاندوم در طی رابطه جنسی است .بدلیل عوارض دارویی، بصورت سرخود در فکر استفاده از پپ نباشید.

راه های پیشگیری از ابتلا به HIV

• انجام تست HIVو شروع سریع درمان
• آگاه کردن همسر و یا پارتنر جنسی از بیماری خود
• استفاده از کاندوم حین رابطه‌ی جنسی
• جدا کردن وسایل شخصی مانند تیغ ریش تراش و مسواک از دیگران
• عدم استفاده از سوزن و سرنگ افراد آلوده

به گزارش سایت فانا بر اساس آمارهای سازمان جهانی بهداشت، تاکنون بیش از ۳۶ میلیون نفر در دنیا بر اثر ابتلا به ایدز جان خود را از دست داده اند. افزایش آمار ابتلا به ایدز از طریق رفتارهای پرخطر جنسی، یکی از تهدیدهای اصلی این بیماری به شمار می رود.

طبق آمار وزارت بهداشت تا ابتدای اردیبهشت 98 حدود 40 هزار مورد ابتلا به ویروس عامل ایدز در کشور تشخیص داده شده اند. طبق تخمین‌ها فقط یک سوم افراد مبتلا در ایران شناسایی شده‌اند.(3)

در ادامه به توضیح علائم این بیماری، آزمایش‌های تشخیصی، درمان‌های خانگی و کمکی می‌پردازیم و در انتها نیز به سوالات پرتکرار شما درباره‌ی ایدز پاسخ خواهیم داد.

درمان های خانگی و روش‌های آلترناتیو  ایدز

دانشمندان علاوه بر استفاده از داروهای شیمیایی همواره به دنبال کشف داروهای جدید از منابع طبیعی هستند. در رابطه با ایدز نیز مطالعات زیادی بر روی گیاهان مختلف، انجام شده است با این حال هنوز نیازمند تحقیقات بیشتری در این زمینه می‌باشیم. تاکنون هیچ درمان قطعی برای ایدز با استفاده از گیاهان دارویی کشف نشده است.

در ادامه به بررسی چند نمونه از این گیاهان مورد مطالعه می پردازیم که ممکن است اثرات مفیدی بر کنترل اچ آی وی در افراد مبتلا داشته باشد.

توجه: افراد HIV مثبت به هیچ عنوان نباید داروهای تجویزی پزشک خود را سرخود با گیاهان دارویی یا معجون‌های طب سنتی و … جایگزین کنند زیرا خطر ورود به مرحله ایدز، پیشرفته بیماری، و مرگ برای آنها وجود دارد.

• قارچ گانودرما با نام علمی ganoderma lucidum

این قارچ از خانواده‌ی گانودرماتاسه و محل رویش اصلی آن آسیا می‌باشد. تحقیقاتی بر روی این قارچ و اثرات ضد HIV آن انجام شده است و نتایج نسبتا مطلوبی به دست آمد که البته نیازمند آزمایشات تکمیلی است. ترکیبات مختلفی از این قارچ دارای اثرات ضد ویروس هستند که از بین آن ها ganoderic acid B قوی تر بوده است، این ترکیب اثرات مهاری بر HIV1 پروتئاز دارد‌.

• ریواس چینی یا rheum palmatum L

گیاهی علفی با ارتفاعی حدود ۲ متر است که ریزوم حجیمی دارد (در علم گیاه‌ شناسی به ساقه‌های زیر زمینی ریشه مانند، ریزوم یا زمین ساقه گفته می‌شود که برخلاف ریشه‌ های اصلی در جهت های گوناگون گیاه سیر می‌ کنند) و بخش مورد استفاده همین ریزوم ها هستند. در ایران کشت نمی شود و بومی غرب چین است. طبق تحقیقات اثرات خوبی بر ویروس HIV داشته است. امروزه بیشتر از سایر خواص این گیاه مانند اثرات مسهل و ملینی و به عنوان ترکیب صفرا آور استفاده می شود.

• سویا با نام علمی glycine soja

گیاهی آسیایی از خانواده ی فاباسه است. این گیاه هم اثرات ضد HIV خوبی از خود نشان داده است.

یکی دیگر از روش‌هایی که باعث ایجاد آرامش و سلامت فکر در افراد مبتلا می‌شود یوگا است.

• یوگا و مدیتیشن

طی تحقیقات انجام شده این روش می تواند باعث آرامش ذهنی و افزایش تمرکز بیماران شود. در یک مطالعه که بر روی افراد مبتلا به HIV انجام شد حاصل این تمرینات ذهنی ۴ مهارت مفید بود:

1) آگاهی بیشتر بیماران نسبت به خودشان

2) زندگی در لحظه بدون نگرانی از گذشته و آینده

3) افزایش پذیرش خود و شرایط زندگی و پذیرش توسط دیگران

4) آگاهی از ارتباط جسم و ذهن و تاثیر آن ها بر یکدیگر

پاسخ به سوالات متداول

1-      احتمال انتقال ایدز در اولین رابطه چقدر است؟

جواب:  در یک رابطه احتمال انتقال بسیار کم است ولی وقتی تعداد رابطه افزایش پیدا می‌کند این احتمال‌ها باهم جمع می‌شوند و ممکن است فرد مبتلا شود.

2-       سریعترین راه تشخیص ایدز چیست ؟ ساده ترین روش تشخیص ایدز چیست ؟ راه های تشخیص ایدز چیست؟

برای تشخیص ساده و سریع ایدز می توان از کیت های آزمایش خانگی ایدز استفاده کرد دقت این کیت ها بالاست ولی در صورت مثبت شدن جواب تست باید تست مجدد تکرار شود و آزمایش های تکمیلی انجام شود.

3-      بیشترین راه انتقال ایدز در ایران چیست؟

در حال حاضر بیشترین راه انتقال ایدز در ایران رابطه جنسی است.

4-      راه های انتقال ایدز از طریق بزاق دهان چیست؟ آیا لب دادن ایدز را منتقل می کند؟

بیشترین احتمال انتقال ایدز مربوط به خون و مایعات آلت تناسلی مرد، واژن و مقعد(که هنگام سکس ترشح می شوند) است ولی انتقال ایدز از طریق بزاق، ادرار، اشک و عرق نادر است.

5-      انتقال ایدز از طریق تیغ چگونه است؟

اگر تیغ به خون فرد  HIVمثبت آلوده شده باشد و با نقاطی از پوست شما که بریدگی و زخم دارد برخورد کند احتمال انتقال وجود دارد.

6-      آیا انتقال ایدز از طریق غذا امکان پذیر است؟

اگر غذایی که فرد بیمار جویده و با خون دهان او مخلوط شده توسط فرد دیگری خورده شود احتمال انتقال ایدز وجود دارد. البته همانطور که پیش از این گفتیم احتمال انتقال از طریق بزاق فرد آلوده(بدون خون) هم وجود دارد اما بسیار نادر است.

7-       آیا لیزر باعث انتقال ایدز می شود؟ (لیزر و انتقال ایدز )

در لیزر ممکن است ناحیه ای از پوست آسیب ببیند و اگر مناطق آسیب دیده با ابزارِ آلوده به ویروس HIV تماس پیدا کنند امکان انتقال ویروس وجود دارد. ولی اگر آسیب پوستی وجود نداشته باشد، خیر

8-      مناسب ترین زمان انجام آزمایش ایدز چه موقع است؟

اغلب تست های  HIVبر مبنای تشخیص آنتی بادی (پادتن) هستند. زمان تشخیص آنتی بادی بسته به سیستم ایمنی هر فرد و نوع تست متفاوت است. دراکثر افراد بین روزهای 28 تا 45 پس از آلودگی به اندازه ی کافی آنتی ژن و آنتی بادی برای تشخیص بیماری وجود دارد و می توان با تست های نسل چهارم یا ادغامی ویروس را تشخیص داد. پاسخ کامل‌تر را می‌توانید در مطلب زمان مناسب آزمایش ایدز بخوانید.

9-       آزمایش ترکیبی نسل چهارم ایدز چیست؟

این آزمایش هم آنتی بادی و هم آنتی ژن p24 را تشخیص می‌دهد و سرعت تشخیص را بالا می برد. تست های نسل سوم فقط آنتی بادی را تشخیص می دادند. پاسخ کامل‌تر را می‌توانید در مطلب راه‌های تشخیص ایدز بخوانید.

10-  آیا در آزمایش خون معمولی ایدز مشخص می شود؟

خیر ایدز تست های مخصوص به خود را دارد.پاسخ کامل‌تر را می‌توانید در مطلب در آزمایش چکاپ من آزمایش ایدز هم هست؟ بخوانید.

11-  آیا در آزمایش ازدواج ایدز مشخص می شود؟

آزمایش ازدواج شامل آزمایش سفلیس، تالاسمی و اعتیاد می‌باشد و شامل آزمایش ایدز نمی شود.

12-  رپید تست ایدز چیست؟

همان تست خانگی ایدز است که در هر جایی می توان استفاده کرد و در عرض چند دقیقه پاسخ تست را خواند. پاسخ کامل‌تر را می‌توانید در مطلب رپید تست (rapid diagnostic test) چیست؟ بخوانید.

13-  خواندن جواب آزمایش ایدز چگونه است؟

در روی کیت سه حرف کنترل (c) ، T1و T2 وجود دارد برای اطمینان از صحت تست خط روبروی کنترل حتما باید رنگی شود اگر روی کیت فقط یک خط وجود داشت جواب ازمایش منفی و اگر دو یا سه خط وجود داشت جواب آزمایش مثبت است دقت داشته باشید که اگر کنترل رنگی نشود پاسخ تست نامعتبر است. پاسخ کامل‌تر را می‌توانید در مطلب خواندن جواب آزمایش ایدز چگونه است؟ بخوانید.

14-  هزینه درمان ایدز در ایران چیست؟

درمان و آزمایش ایدز در ایران در مراکز مخصوص و به طور رایگان انجام می شود. پاسخ کامل‌تر را می‌توانید در مطلب اگر HIV  مثبت شوم چه اتفاقاتی برایم می‌افتد؟ بخوانید.

15-  عمر فرد مبتلا به اچ آی وی چقدر است؟

فرد مبتلا با درمان و کنترل بیماری می تواند طول عمری همچون یک فرد عادی داشته باشد.

16-  اولین فرد مبتلا به ایدز در ایران چه کسی بود؟

اولین فرد مبتلا به ایدز در ایران یک کودک پنج ساله ی مبتلا به هموفیلی بود که در سال ۱۳۶۵ تشخیص داده شد.

17-  تاریخچه ایدز در ایران چیست؟

اولین بار همه گیری ایدز در ایران در اوایل دهه ۶۰ با واردات فرآورده های خونی از اروپا آغاز شد. پاسخ کامل‌تر را می‌توانید در مطلب تاریخچه ایدز و HIV در ایران بخوانید.

 

18-  فوبیای ایدز چیست؟

هنگامی که شخص ترس شدیدی از ایدز دارد و با وجود منفی شدن تست خود بارها تست ایدز می دهد به فوبیای ایدز دچار شده است، این مورد ریشه در روانشناسی دارد و فرد باید تحت درمان قرار گیرد‌. پاسخ کامل‌تر را می‌توانید در مطلب چقدر نگران ایدز باشیم؟ بخوانید.

 منابع:

 بیماری شناسی

1. up to date:patient ducation HIV/AIDS(the basics)
2. https://www.cdc.gov/hiv/basics/testing.html
3. http://phana.ir/fa/doc/news/19440/%D8%A2%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1-%D9%85%D8%A8%D8%AA%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%B2-%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1

علائم بالینی

1- up to date:patient ducation HIV/AIDS(the basics)

2- up to date:patient education symptoms of hiv infection(beyond the basics)

3- up to date:acute and early hiv infection: clinical manifestations and diagnosis

4- uptodate: hiv infection and malignancy: management consideration

درمان

1- up to date:patient ducation HIV/AIDS(the basics)

2- up to date:patient education initial treatment of hiv (beyond the basics)

3- up to date:patient education:preventing hiv after unprotected sex or needle_sharing

درمان‌های خانگی

1- https://scholar.google.com/scholar?hl=fa&as_sdt=0%2C5&q=meditation+for+hiv&btnG=#d=gs_qabs&u=%23p%3DmM00ZlYryXUJ

2- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3280442/#!po=1.51515

3- کتاب گیاهشناسی دارویی دکتراحمد امامی

4- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5771529/

پاسخ به سوالات مردم

1- up to date:patient ducation HIV/AIDS(the basics)

5-فانا خبرگزاری تحلیلی سلامت و دارو

2- up to date:patient education:preventing hiv after unprotected sex or needle_sharin

6- مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها(آمریکا)

3- http://www.ijnpnd.com/article.asp?issn=2231-0738;year=2015;volume=5;issue=4;spage=163;epage=165;aulast=Al