بررسی احتمال انتقال ایدز از راه دهان
قبل از بررسی احتمال انتقال ایدز از راه دهان باید بدانیم که همچنان عفونت HIV، یک بیماری نگران‌کننده برای سازمان بهداشت جهانی است. پیشرفت دانش در زمینه مقابله و پیشگیری از این بیماری منجر به تولید حداقل ۴۳ داروی تایید شده برای کنترل اچ‌آی‌وی شده است. انگ، تبعیض و عدم آگاهی جوامع از مهم‌ترین موانع برای دست‌یابی به کنترل کامل این بیماری کشنده است. راه‌های گسترش بیماری ایدز محدود است و معمولا اتفاقات زندگی روزمره باعث ابتلا به این بیماری نمی‌شود. وجود سه عامل برای انتقال این بیماری ضروری است:
- ویروس باید به تعداد زیادی در خون فرد مبتلا وجود داشته باشد، امروزه با تشخیص و مصرف دارو می‌توان تعداد ویروس را در مایعات بدن افراد مبتلا کاهش داد و به حد غیر قابل تشخیص رساند.
- ترشحات آلوده به ویروس از بدن فرد مبتلا، باید به‌طور مستقیم با خون یا لایه مخاطی آسیب‌دیده در بدن شخص سالم تماس پیداکند. به همین خاطر این ویروس از راه‌های ارتباطی معمول مانند دست دادن، بغل‌کردن و بوسیدن منتقل نمی‌شود.
- و درنهایت وجود سلول‌های ایمنی برای انتقال عفونت ایدز ضروری است. اچ‌آی‌وی نوع خاصی از سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های CD4+ T را آلوده می‌کند. این سلول‌ها در در مایعات بدن، در اطراف زخم‌ها و در لایه مخاطی بافت داخل مقعد و واژن به تعداد زیادی وجود دارد. بنابراین انتقال ویروس از طریق این بافت ها بیشتر است و انتقال آن از بافت‌هایی مانند شبکیه چشم در افراد سالم، به علت تعداد کم سلول‌های ایمنی بسیار نادر است (۱).
آیا انتقال ایدز از راه دهان امکان پذیر است؟
احتمال انتقال این عفونت از راه دهان به واسطه خوردن خون یا مایع منی و یا از طریق رابطه جنسی دهانی بسیار نادر است و تا به امروز تنها تعداد محدودی از ابتلا به ایدز از طریق رابطه جنسی دهانی گزارش شده است. در صورت بلعیدن خون یا مایع منی، اسید معده ویروس اچ‌ای‌وی را غیر فعال می‌کند. ویروس اچ‌آی‌وی همراه خون موجود در غذا هم، در اثر گرما تخریب می‌شود.
در شرایط عادی رابطه جنسی دهانی شامل مکیدن یا گاز گرفتن فرج (کلیتوریس و لابیا)، واژن، آلت تناسلی یا مقعد (باسن) نمی‌تواند باعث انتقال ویروس ایدز شود و احتمال انتقال ایدز از راه دهان برای هر دو طرف تقریباً غیرممکن است. زیرا تعداد ویروس اچ‌آی‌وی در بزاق افراد مبتلا بسیار کم است و از طرفی در بزاق افراد، آنزیم‌هایی وجود دارد که ویروس اچ‌آی‌وی و سلول‌های آلوده به این ویروس را غیر فعال می‌کنند. لایه‌های مخاطی دهان در حالت طبیعی نسبت به محیط داخل واژن و رکتوم بسیار ضخیم‌تر هستند و احتمال آسیب‌دیدگی و زخم در حین رابطه جنسی و تماس ویروس با سلول‌های آسیب‌دیده این ناحیه بسیار کم می‌باشد (۲).
مقاله مرتبط: دندانپزشکی و انتقال ایدز
عوامل افزایش دهنده احتمال انتقال ویروس ایدز از راه دهان:
- وجود بیماری‌های مقاربتی در دهان افراد معمولا باعث ایجاد زخم و تجمع سلول‌های ایمنی در لایه مخاطی دهان می‌شود و احتمال انتقال ویروس ایدز در رابطه جنسی دهانی را بیشتر می‌کند.
- استفاده از کاندوم‌های طعم‌دار احتمال انتقال ایدز از طریق دهان را کاهش می‌دهد.
- مسواک‌زدن قبل و بعد از رابطه جنسی دهانی می‌تواند با ایجاد زخم و خونریزی در لثه افراد، باعث انتقال ویروس شود.
- در رابطه جنسی دهانی خشن که باعث پارگی گوشه لب‌ها یا کبودی انتهای گلوی افراد شود، درصورت خونریزی احتمال انتقال وجود دارد.
- درصورت وجود زخم در دهان، نگهداشتن خون پریودی یا مایع منی در آن، می‌تواند موجب افزایش احتمال انتقال ایدز از طریق دهان شود.
- رابطه جنسی محافظت‌نشده، مقعدی و واژینال خطرناک‌ترین راه انتقال عفونت ایدز است.
مصرف داروهای ضدرتروویروسی برای کنترل ویروس اچ‌آی‌وی در افراد مبتلا، مانع از تکثیر ویروس می‌شود و خطر انتقال ایدز از طریق رابطه جنسی دهانی را نزدیک به صفر می‌رساند. به طورکلی احتمال انتقال در اثر مکیدن آلت‌تناسلی زنان به علت ظرافت و احتمال آسیب‌دیدگی بیشتر، نسبت به آلت‌تناسلی مردان بیشتر است.
علائم و تشخیص بیماری
افرادی که به ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا می‌شوند، به‌طور میانگین تا ده سال هیچ علامت ظاهری از عفونت را تجربه نکرده و HIV در درون سلول‌های ایمنی آن‌ها مخفیانه تکثیر می‌شود. این عفونت در تمام مراحل خود، چه فرد علامتی داشته باشد و چه نداشته باشد، قابل انتقال به دیگران است.
تنها راه تشخیص قطعی عفونت ایدز انجام آزمایش اچ‌ای‌وی است. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا CDC توصیه می‌کند تمام افراد بالای ۱۳ تا ۶۴ سال حداقل یک بار آزمایش اچ‌آی‌وی را انجام دهند. به افرادی که به واسطه رابطه جنسی محافظت نشده، شرکای جنسی متعدد و یا استفاده از سوزن برای تزریق مواد مخدر، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی قرار دارند، توصیه می‌شود به‌طور منظم آزمایش‌های مربوطه را انجام دهند (۳).
منابع:
- https://www.aidsmap.com/about-hiv/hiv-transmission
- https://www.thewellproject.org/hiv-information/oral-sex-and-hiv-whats-real-risk
- https://www.healthline.com/health/oral-sex-hiv#takeaway
