Hiv چیست؟
HIV یا به‌طور کامل‌تر human immunodeficiency virus ویروسی است که با تخریب سلول‌هایی به نام CD4، به سیستم ایمنی آسیب زده و درنتیجه قدرت مبارزه بدن با انواع عفونت و بیماری‌هارا پایین می‌آورد. درشرایطی که بیماری تشخیص داده نشود، ویروس به سلول‌های بیشتری آسیب وارد کرده و وضعیتی به نام ایدز را به وجود می‌آورد (1).
ویروس اچ‌آی‌وی
ویروس‌ها، میکروارگانیسم‌های هستند که از نظر ساختاری از بقیه میکروب‌ها کوچک تر و از نظر امکانات سلولی ساده‌تراند و بسیاری از اندامک‌های لازم برای تولید انرژی و سنتز پروتئین را ندارند به همین دلیل برای بقا باید سلول‌های میزبان را آلوده کنند.
ویروس HIV ، یک ویروس از خانواده رتروویروس ها است که تحقیقات نشان می‌دهد بین سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۴۰ وارد جمعیت انسانی شده است.
شکل این ویروس در زیر میکروسکوپ الکترونی ، گرد و قطر آن تقریبا ۱۰۰ تا ۱۲۰ نانومتر است.
ساختار ژنتیکی ویروس HIV را دو RNA تک رشته‌ایی یکسان که در دورن هسته توسط یک کپسید مخروطی شکل محصور شده تشکیل می‌دهد .
این ویروس دارای گیرنده‌های سلول‌های میزبان (MHC) و گیرنده‌هایی سطحی خود برای اتصال به سلول‌های میزبان هستند . گیرنده‌های سطحی از دو زیر واحد گلیکوپروتینی به‌نام gp120 و gp41 تشکیل شده است ، گلیکوپروتئین gp41 برای اتصال به سلول میزبان و گیرنده gp120 برای ورود به درون سلول میزبان کاربرد دارد.
علاوه بر این چندین پروتئین از جمله ترانس‌کریپتاز معکوس(RT)، پروتئاز(PR) و اینتگراز(IN) در سازماندهی و تکثیر این ویروس نقش دارند.
این پروتئین‌ها توسط ۹ ژن از RNA ویروس کدگذاری و توسط امکانات سلول میزبان تولید می‌شوند.
با توجه به آنتی‌ژن‌های سطحی ، ویروس HIV به دو نوع اصلی HIV_1 و HIV_2 طبقه‌بندی می‌شوند.که تخمین زده می‌شود در سال۱۹۰۸ این دو نوع ، از یک جد مشترک به‌وجود آمده‌اند.
ویروس HIV_1 از شامپانزه‌های آفریقای مرکزی و HIV_2 از مانگابی‌های(نوعی میمون دم‌دراز)آفریقای غربی در جمعیت انسانی تکامل یافته است.
بر اساس تحقیقات انجام شده ، گسترش ویروس HIV از قرن بیستم آغاز شده و در سال ۱۹۶۰ به هابیتی و تقریباً دو سال بعد به آمریکای شمالی رسیده است.
این ویروس از اواسط دهه ۱۹۸۰ به یک همه‌گیری جهانی تبدیل شده است.(2)
مقاله مرتبط:بیماری اچ آی وی چگونه منتقل می‌شود؟
بیماری hiv چیست؟!
بیماری HIV یک عفونت مادام‌العمر است که در حال حاضر هیچ درمان قطعی ندارد. اما داروهایی برای درمان این بیماری تولید می‌شود که می‌تواند بیماری را کاملا کنترل کند.
بیماری اچ‌آی‌وی معمولا چندین سال بدون علائم بالینی است و در صورت عدم تشخیص و درمان ، تبدیل بیماری خطرناک ایدز می‌شود.(بیماری ایدز مرحله آخر عفونت اچ‌آوی است)
در برخی از افراد ، بیماری HIV آنقدر خفیف بروز می‌کند ، که حتی افراد متوجه ابتلا به این بیماری نمی‌شوند. بیشتر علائم و عوارض اچ‌آی‌وی مربوط به مرحله آخر بیماری است ، این علائم معمولا در اثر عفونت‌های فرصت طلب بروز می‌کند ، زیرا ویروس اچ‌آی‌وی آنقدر سیستم ایمنی تخریب می‌کند که میکروب‌های ضعیف هم می‌توانند برای انسان خطرناک باشند.
علت ضعف سیستم ایمنی، در بیماری اچ‌آی‌وی چیست ؟
ویروس اچ‌آی‌وی به سلول‌های ایمنی حمله می‌کند و بعد از تکثیر در درون این سلول‌ها باعث تخریب سلول می‌شود ، از طرفی برخی از سلول‌های ایمنی آلوده به ویروس توسط سلول‌های کشنده سیستم ایمنی(لنفوسیت‌های T کشنده) شناسی و نابود می‌شوند.به همین دلیل نیمه عمر سلول‌های ایمنی آلوده به ویروس به ۲ تا ۴ روز کاهش می‌یابد و در طولانی مدت تعداد زیادی از سلول‌های ایمنی از بین می‌روند.(3)
داروهای اورژانسی، عفونت HIV چیست؟
داروهای اورژانسی عفونت HIV، با نام داروهای پروفیلاکسی پس از مواجهه (PEP) معروف هستند.
افرادی که احساس میکنند در معرض ابتلا به عفونت اچ‌آی‌وی قرار گرفته‌اند و یا افرادی که با مایعات بدن یک فرد HIV مثبت در ارتباط بوده‌اند (از طریق تماس جنسی محافظت نشده و یا تماس زخم‌های باز با مایعات بدن افراد HIV مثبت) باید حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس اچ‌آی‌وی داروهای اورژانسی عفونت اچ‌آوی را استفاده کنند. زمان ایده‌آل استفاده از داروهای PEP تا ۲۴ ساعت پس از مواجهه با ویروس است. داروهای PEP در اگر به موقع استفاده شود شانس ابتلا به فولاد را بسیار کاهش می‌دهند همچین افرادی که فکر میکنند و ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا شده‌اند تنها راه تشخیص قطعی بیماری انجام آزمایش است روش‌های مختلفی برای انجام آزمایش اچ‌آی‌وی وجود دارد که استفاده از کیت‌های خود ارزیابی ایدز یکی از روش‌های مطمئن سریع محرمانه و مقرون به‌صرفه برای اطلاع از وضعیت سلامتی افراد است.(4)
دوره پنجره، hiv یعنی چه؟
دوره پنجره hiv، مدت زمانی است که با هیچ آزمایشی نمی‌توان ویروس hiv را در افراد مبتلا شناسایی کرد.
به طور کلی هیچ آزمایشی ارائه نشده است که بلافاصله بعد از ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی بتواند این عفونت را در بدن تشخیص دهد.
هر کدام از انواع آزمایش‌های hiv یک دوره پنجره مشخص دارند که باید آزمایش بعد از این دوره پنجره انجام شود.
دوره پنجره مربوط به هر آزمایش با توجه به روش انجام و ترکیباتی که در بدن جستجو میکنند متفاوت است. دوره پنجره برخی از آزمایش‌ها کمتر از یک ماه و دور و برخی دیگر ممکن است تا سه ماه طول بکشد.
برای مثال دوره پنجره آزمایش‌های که آنتی بادی‌های ضد ویروس اچ‌آی‌وی را در بدن شناسایی میکنند معمولاً ۲۳ تا ۹۰ روز طول می‌کشد.
اکثر آزمایش‌های خود ارزیابی ایدز ، از این نوع آزمایش‌ها هستند ، در صورتی که نتایج آزمایش ، در حین دوره پنجره منفی شود ، بهتر است بعد از دوره پنجره آزمایش مجدد تکرار شود.
کمترین دوره پنجره آزمایش اچ‌آی‌وی مربوط به آزمایش‌هایی است که مانند آزمایش PCR ، ساختارهای ژنتیکی ویروس اچ‌آی‌وی را در بدن بررسی میکنند. دوره پنجره این آزمایش‌ها معمولاً ۱۰ تا ۳۳ روز است.
بهترین راه درمان، مریضی hiv چیست؟
در حال حاضر بهترین راه درمان مریضی hiv ، استفاده از داروهای ترکیبی ضد رتروویروسی(ART) است. این داروهای ART به مبتلایان اچ‌آی‌وی کمک می‌کند تا تکثیر ویروس اچ‌آی‌وی در بدن آنها کاهش یابد و تعداد ویروس اچ‌آی‌وی به سطح غیر قابل تشخیص برسد.
استفاده از داروهای ART باعث می‌شود زندگی افراد hiv مثبت ، طولانی‌تر و حتی مشابه افراد عادی باشد. و خطر انتقال ویروس اچ‌آی‌وی را به دیگران بسیار کاهش می‌دهد ، به طوری که عملاً احتمال انتقال مریضی hiv از طریق رابطه جنسی به صفر می‌رسد.
ویروس اچ‌آی‌وی به یکی از سلول‌های مهم سیستم ایمنی به نام لنفوسیت‌های T helper حمله می‌کند و داروهای ART با کاهش قدرت تکثیر ویروس برای سیستم ایمنی فرصتی ایجاد می‌کند تا تولید لنفوسیت‌های T را افزایش دهد و وضعیت سیستم ایمنی را بهبود بخشد.
میزان اثر بخشی داروهای ضد رتروویروسی در افرادی که سریع تر برای تشخیص ویروس اچ‌آوی اقدام میکنند افزایش می‌یابد ، زیرا احتمال مقاومت دارویی ویروس ، کمتر و قدرت سیستم ایمنی برای مواجهه با ویروس اچ‌آی‌وی بیشتر است.
روش‌های انتقال بیماری Hiv چیست؟
ویروس اچ آی وی در مایعات مشخصی از بدن فرد آلوده شامل خون، مایع‌انزالی، مایع قبل انزال، مایعات واژن، رکتوم و شیر مادر وجود دارد و از طریق ارتباطات جنسی، از مادر به کودک (در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی) و تماس با خون آلوده منتقل شود. در برخی شرایط، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش می‌یابد، ازجمله:
داشتن بیش‌از یک شریک جنسی
رابطه‌جنسی محافظت‌نشده با فردی که ممکن است آلوده به HIV باشد، شامل افرادی که از سابقه جنسی آنها اطلاعی ندارید.
تزریق دارو با سوزن یا سرنگ مشترک
انجام تست سل، هپاتیت یا نوعی بیماری مقاربتی مانند سیفلیس، سوزاک، کلامیدیا یا تبخال در گذشته یا درحال حاضر
رابطه جنسی با فردی که ممکن است یکی از موارد فوق را شامل شود (2،3).
علائم Hiv چیست؟
عفونت اچ آی وی در سه مرحله اتفاق می‌افتد که علائم آن در هر استیج متفاوت است. ابتدا، علائمی مشابه آنفولانزا در فرد ایجاد می‌شود که به‌هیچ‌‌وجه اختصاصی نمی‌باشند. در ادامه این نشانه‌ها برطرف شده و فرد وارد دوره کمون می‌شود. در این بازه که ممکن است تا 15 سال نیز ادامه پیدا کند، ویروس به سرعت در بدن تکثیر شده اما علائمی ایجاد نمی‌کند. درنهایت، اگر بیماری تشخیص داده نشود، تعداد سلول‌های CD4 به زیر 200 عدد رسیده و شخص به استیج نهایی بیماری یا ایدز وارد می‌شود که با بروز عفونت‌های مختلف همراه است، شامل:
– بیش از 3 ماه بزرگ شدن غدد لنفاوی
– کمبود انرژی
– کاهش وزن
– تب و تعریق مکرر
– عفونت‌های قارچی مکرر (دهانی یا واژن)
– بثورات پوستی مداوم یا پوسته پوسته شدن پوست
– عود مداوم اسهال
– از دست‌دادن حافظه کوتاه مدت
– بروز یک یا چند عفونت مرتبط با فعالیت ویروس اچ آی وی و تضعیف سیستم ایمنی بدن مانند سل یا انواع خاصی از ذات‌الریه (4)
در نهایت باید توجه کرد که تشخیص سریع و درمان فوری، از مهم‌ترین پارامترها در افزایش کیفیت زندگی افراد مبتلا به HIV است. بنابراین اگر به وجود این ویروس در بدن خود شک دارید، حتما با پزشک مشورت کرده و آزمایش مربوطه را پیگیر شوید.
منابع:
- https://medlineplus.gov/hivaids.html
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/17131#causes
- https://www.webmd.com/hiv-aids/hiv-aids-screening
- https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=85&contentid=P00617
