ایدز چگونه منتقل می‌شود؟
در پاسخ به سوال بیماری اچ آی وی چگونه منتقل می‌شود؟ باید گفت HIV، عامل بیماری ایدز است که به سیستم‌ایمنی حمله کرده و باعث تخریب و نهایتا مرگ سلول‌های آن می‌شود. این ویروس برخلاف ویروس‌های سرماخوردگی و آنفولانزا از طریق هوا پخش نمی‌شود. بلکه این ویروس در مایعاتی از بدن شامل خون، ترشحات واژن، خون قاعدگی، مایع‌منی و شیر مادر وجود داشته و از این طریق منتقل می‌شود. باید توجه کرد که سایر مایعات بدن مانند بزاق دهان، عرق و ادرار در انتقل این بیماری نقش ندارند. در ادامه بیشتر در رابطه به سوال ایدز چگونه منتقل می شود حرف خواهیم زد.
مقاله مرتبط:علائم ایدز در روزهای اول تا انتها (همه علائم در طی زمان و در هر مرحله)
راه‌های انتقال ویروس HIV
آگاهی از راه‌های انتقال اچ‌آی‌وی، به جلوگیری از باورهای نادرست درمورد بیماری ایدز کمک شایانی می‌کند. راه‌های انتقال این ویروس شامل موارد زیر می‌باشد:
- رابطه جنسی مقعدی
خطرناک‌ترین نوع رابطه جنسی برای ابتلا یا انتقال ویروس HIV است، احتمال ابتلا و انتقال ویروس در افرادی که در این رابطه مفعول واقع می‌شوند، بیشتر است. به علت حساس و نازک بودن دیواره رکتوم احتمال پارکی مویرگ‌ها و خونریزی و انتقال ویروس اچ‌آی‌وی در حین رابطه جنسی مقعدی بسیار بالا است.
پوست آلت تناسلی اگر ختنه نباشد احتمال انتقال ویروس ایدز را بیشتر می‌کند، خراش‌های کوچک در هر قسمت از آلت‌تناسلی می‌تواند احتمال انتقال و ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی را افزایش دهد.
- رابطه جنسی واژینال
رابطه جنسی واژینال در مقایسه با رابطه جنسی مقعدی خطر کمتری برای ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی دارد. در حین رابطه ویروس می‌تواند از طریق مایع منی و خون به واسطه خراش و پارگی‌های مویرگی در بافت ظریف واژن یا دهانه رحم باعث ابتلا فرد به بیماری ایدز شود. ترشحات واژن و خونآلوده به ویروس اچ‌آی‌وی می‌تواند از خراش‌های نوک آلت‌تناسلی و مجاری ادراری و پوست آلت‌تناسلی ختنه نشده باعث ابتلا افراد به بیماری ایدز شود.
- رابطه جنسی دهانی
به طور معمول در رابطه‌جنسی دهانی با یک شریک مبتلا به اچ آی وی، خطر انتقال ویروس ایدز بسیار کم است. اما درصورتی‌که در این نوع رابطه (لیسیدن و یا مکیدن آلت مردانه)، مایعات بدن فرد مبتلا به بیماری ایدز وارد دهان فرد مفعول شود و لثه فرد در اثر جراحی، مسواک زدن یا زخم‌های مویرگی خونریزی داشته باشد، احتمال انتقال اچ‌آی‌وی وجود دارد. همچنین اگر ترشحات واژینال بدن یک زن مبتلا وارد دهان شریکش شود نیز خطر انتقال اچ‌آی‌وی وجود دارد.
- از مادر به نوزاد
ویروس HIV می‌تواند در دوران بارداری و در حین زایمان از طریق کانال زایمان، سزارین یا ازطریق شیر در دوران شیردهی از مادر به نوزاد منتقل شود. با این‌حال به دلیل پیشرفت در پیشگیری و درمان این بیماری، درصورتی‌که مادر HIVمثبت تحت‌درمان قرار گیرد، احتمال انتقال ویروس ایدز به کودک به کمتر یک درصد می‌رسد. به این نوع انتقال پری‌ناتال یا انتقال از مادر به کودک گفته می‌شود.
- استفاده مشترک از سوزن
ویروس اچ‌آی‌وی می‌تواند دراثر استفاده مشترک از سوزن، سرنگ یا سایر تجهیزات تزریق مواد مخدر، همراه با مقداری‌خون در داخل یا اطراف سوزن از فرد مبتلا به دیگران منتقل شود. در گذشته این روش انتقال، از عوامل اصلی انتقال ویروس HIV بوده‌است. امروزه خطر انتقال ویروس ایدز از طریق نیدل استیک بسیار کم است، درواقع خطر انتقال ایدز از طریق سوزن آلوده به اچ‌آی‌وی ۰.۲۳٪ است، یعنی از هر ۵۰۰ سوزن آلوده احتمال دارد یک نفر از این طریق آلوده شود.
در افرادی که قبل از رابطه‌جنسی مواد مخدر تزریق می‌کنند، به علت عدم توانایی در کنترل احساسات، احتمال انجام رفتارهای جنسی پرخطر بیشتر است (عدم استفاده از کاندوم یا داروهای پیشگیری از انتقال ایدز HIV). بنابراین این افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی و سایر بیماری های مقاربتی قرار دارند.
راه‌های نادر انتقال ویروس اچ‌آی‌وی
خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی از فعالیت های زیر وجود ندارد، مگر آنکه اتفاقی غیرعادی همراه با این فعالیت‌ها رخ دهد.
- وسایل آلوده میزکار
در حالت عادی، احتمال انتقال ویروس ازطریق تماس با وسایل محیطیِ آلوده به ویروس، غیرممکن است. اما درصورت وجود خون فرد آلوده در قسمت تیز و بُرنده اشیاء و آسیب‌رسانی مستقیم این وسیله به بدن دیگری که منجر به خونریزی یا ترشح مایع میان بافتی شود، می‌تواند انتقال HIV را به‌همراه داشته‌باشد. می‌توان با انجام اقدامات استاندارد از خطرات شغلی محافظت کرد.
- دریافت خون و فرآوردههای خونی
در حال حاضر روش‌های جمع‌آوری خون و فرآوردههای خونی بسیار ایمن و تنظیم شده‌است، بنابراین بسیار بعید است که فردی از طریق دریافت خون، فرآوردههای خونی یا پیوند اعضا و بافت به ویروس HIV مبتلا شود.
- آلودگی مواد غذایی
ویروس اچ‌آی‌وی از طریق استفاده مواد‌غذایی مشترک منقل نمی‌شود. فقط در مواردی که غذایی از قبل جویده شده و با خون دهان فرد مبتلا به ویروس مخلوط شود، و نوزاد و یا فرد دیگری غذایی جویده شده آلوده را بخورد احتمال انتقال ویروس وجود دارد.
- گاز گرفتن و تف‌کردن
در تماس پوست سالم با آب دهان یا گاز گرفتنی که باعث زخم و خونریزی در پوست نشود، احتمال انتقال ویروس ایدز وجود ندارد. تعداد کمی از موارد ثبت شده شامل آسیب بافتی وسیع و وجود خون بوده است. این انتقال نادر می‌تواند از طریق تماس بین پوست دچار خونریزی و زخم با غشاهای مخاطی و خون یا مایعات بدن فرد مبتلا به ویروس HIV اتفاق بیفتد.
هیچ مورد مستندی از ابتلا به ویروس HIV از طریق بزاق و تف وجود ندارد.
- بوسیدن
درصورتی‌که در بوسیدن عمیق و با دهان باز (بوسه فرانسوی)، هر دو طرف زخم یا خونریزی لثه داشته باشند، به ندرت انتقال اچ‌آی‌وی صورت می‌گیرد. اما در بوسیدن با دهان بسته (بوسه اجتماعی)، احتمال انتقال این ویروس صفر است.
ویروس HIV با بغل کردن، دست دادن، لمس کردن اعضای بدن و حتی قرار دادن اسباب بازی جنسی روی واژن، آلت تناسلی و مقعد شریک جنسی افراد منتقل نمی‌شود. مگرآنکه ترشحات و مایعات بدن روی اسباب بازی جنسی متعلق به فرد مبتلا به ایدز با غشاهای مخاطی آسیب‌دیده و زخمی راست روده، واژن یا آلت تناسلی تماس داشته‌باشد.
- خالکوبی و ناخن‌کاری و خدمات دندان‌پزشکی
احتمال انتقال ویروس ایدز در چنین مکان‌هایی بسیار پایین است، مگر اینکه خدمات در مکان‌هایی بدون مجوزهای لازم و غیر‌بهداشتی، با استفاده از تجهیزات غیراستریل و غیراستاندارد صورت گیرد. در زمان خالکوبی مطمئن شوید که از وسایل یک‌بار مصرف یا استریل‌شده استفاده می‌شود. در خدمات ناخن‌کاری نیز از استریل‌شدن وسایل با کاربرد مشترک اطمینان پیدا کنید.
از طریق نیش پشه بیماری اچ آی وی چگونه منتقل می‌شود؟
پشه‌ها ناقل چندین بیماری خطرناک هستند که مهم‌ترین آنها تب مالاریا و تب‌دنگی است. گفته می‌شود که پشه‌ها ازطریق بیماری‌های منتقله، سالانه بیش از هر حیوان دیگری انسان را می‌کشند. خوشبختانه ویروس اچ‌آی‌وی توسط پشه‌ها منتقل نمی‌شود. به این علت که خرطوم مکنده و خرطومی که پشه بزاق خود را وارد بدن انسان می‌کند جدا بوده و همچنین ویروس اچ‌آی‌وی در بدن پشه تکثیر نمی‌شود. برای اطمینان بیشتر میتوانید با کیت های خانگی تست اچ ای وی انجام دهید.
ایدز چگونه منتقل می‌شود؟
بیماری ایدز در واقع پیشرفته‌ترین مرحله از عفونت ویروس اچ‌آی‌وی است.
بیماری ایدز (AIDS) مخفف اصطلاح سندروم نقص ایمنی اکتسابی (Acquired immune deficiency syndrome) است و زمانی در بیماران بروز می‌کند که فرد مبتلا به عفونت ، تحت درمان ضد ویروسی نباشد و یا بیماری آنقدر دیر تشخیص داده شود ، که ویروس سیستم ایمنی را نابود کرده و بدن دچار نقص شدید سیستم ایمنی باشد.
در افراد مبتلا به ایدز ، سیستم ایمنی به قدری آسیب دیده که میکروب‌های ضعیف هم می‌توانند برای انسان بسیار خطرناک باشند. به این گونه بیماری‌ها ، عفونت‌های فرصت طلب گفته می‌شود.
اگر تعداد ویروس اچ‌آی‌وی در مرحله ایدز زیاد باشد در این مرحله ویروس به راحتی به دیگران منتقل می‌شود. افرادی که در این مرحله درمان نشوند معمولا بیشتر از سه سال زنده نخواهند ماند
راه‌های انتقال ایدز مانند دیگر مراحل عفونت اچ‌آی‌وی است و در حال حاضر روابط جنسی محافظت نشده علت اصلی انتقال ویروس اچ‌آی‌وی است.
راه‌های انتقال ایدز
خوشبختانه راه‌های انتقال ایدز محدود است و برخلاف برخی از ویروس‌ها ، عفونت اچ‌آی‌وی از طریق هوا ، خوردن و نوشیدن منتقل نمی‌شود. اچ‌آی‌وی در مرحله ایدز می‌تواند از طریق تماس جنسی محافظت نشده واژینال ، مقعدی یا دهانی ، استفاده از تجهیزات مشترک برای تزریق مواد مخدر و یا از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود.
تماس گاه به گاه با افراد مبتلا به ایدز ، استفاده مشترک از ظروف غذا ، حوله ، تلفن ، استخر ، صندلی توالت و در سایر شرایطی که به طور مستقیم با خون افراد مبتلا به ایدز در ارتباط نباشیم ، جز راه‌های انتقال ایدز نیست.
ویروس اچ‌آی‌وی می‌تواند از طریق فرآوردههای خونی آلوده به دیگران منتقل شود اما امروزه به دلیل غربالگری دقیق خون‌های اهدایی احتمال انتقال عفونت از این طریق بسیار نادر است
ویروس اچ‌آی‌وی همچنین از طریق بوسیدن افراد مبتلا به ایدز منتقل نمی‌شود مگر آنکه در هنگام بوسیدن ، دهان فرد مبتلا ، در حال خونریزی لثه و یا زخم باشد و در دهان و یا اطراف دهان فرد مقابل هم ، زخم باز در حال خونریزی وجود داشته باشد و در هنگام بوسیدن ، خون دو فرد باهم تماس یابد.
امروزه به لطف روش‌های تشخیصی دقیق و درمان‌های موثر ، بسیاری از افراد مبتلا به عفونت اچ‌آی‌وی که به تشخیص و درمان پایبند هستند، مرحله ایدز بیماری را تجربه نمی‌کنند و تعداد ویروس اچ آی وی در بدن آنها به حدی کاهش می‌یابد که ویروس، قابل شناسایی و انتقال به دیگران نخواهد بود.
در روابط جنسی، ویروس hiv چگونه منتقل می‌شود؟!
ویروس اچ‌آی‌وی برای انتقال ، آلوده کردن و مخفی شدن درون سلول‌های میزبان ، استراتژی پیچیده‌ای دارد.
ویروس اچ‌آی‌وی می‌تواند به صورت آزاد در خون و یا در درون سلول‌های آلوده ، به دیگران منتقل شود.
ویروس اچ‌آی‌وی برای زنده ماندن و تکثیر، نیاز دارد به درون سلول‌های ایمنی و تعدادی از سلول‌های غیر ایمنی مانند سلول‌های اپیتلیال و فیبروبلاست وارد شود
برای ورود به درون سلول‌ها ، در سطح ویروس ، ساختارهایی وجود دارد که به گیرنده‌های سلول میزبان متصل می‌شوند و به تعامل ویروس با سلول‌های هدف کمک می‌کنند.
برخی از ساختارهایی کمک کننده به ویروس اچ‌آی‌وی برای ورود به درون سلول‌های ایمنی با نام اختصاری ENA شناخته می‌شوند که از دو زیر واحد گلیکوپروتئینی gp41 و gp120 تشکیل شده‌اند و به گیرنده‌هایی سطح سلول‌های میزبان با نام اختصاری CXCR4 ، CCR5 و CD4 متصل می‌شوند
این گیرنده‌ها بر روی سلول‌های ایمنی ازجمله ماکروفاژ، دندریت سل ، مونوسیت و همچنین میزبان اصلی ویروس اچ‌آی‌وی لنفوسیت‌های T helper وجود دارد.
ویروس اچ‌آی‌وی با گلیکوپروتئین gp120 به سلول هدف متصل و گلیکوپروتئین gp41 باعث ادغام غشای ویروسی با غشای سلول میزبان می‌شود.
در درون سلول، ویروس اچ‌آی‌وی با استفاده از امکانات سلولی و آنزیم‌های خود نسخه RNA ویروسی راتکثیر می‌کند.
در بافت‌های مخاطی بدن مانند بافت مخاطی واژن و یا مقعد تعداد سلول‌های ایمنی بسیار زیاد است و معمولاً لایه‌های مخاطی اولین جایی هستند که ویروس اچ‌آی‌وی با سلول‌های هدف مواجه می‌شود.
آلودگی مخاطی، قبل از عفونت حاد ویروسی کمتر از یک هفته طول می‌کشد و و تنها فرصتی است که عفونت اچ‌آی‌وی قابل برگشت و درمان است.
در مرحله آلودگی مخاطی افراد با استفاده از داروهای پیشگیرانه(PEP) شانس این را دارند که از ابتلای مادام‌العمر به ویروس اچ‌آی‌وی جلوگیری کنند .
انتقال ایدز از طریق ترشحات واژن
ترشحات واژن یکی از مایعات بدن افراد مبتلا به عفونت اچ‌آی‌وی است که می‌تواند در حین روابط جنسی محافظت نشده باعث انتقال ویروس اچ‌آی‌وی شود.
اگر تعداد ویروس اچ‌آی‌وی در ترشحات واژینال زیاد باشد ، در صورت وجود زخم باز در آلت تناسلی ، از طریق پوست آلت تناسلی و یا پوست ناحیه ختنه‌گاه و همچنین لایه مخاطی داخل مجرای ادراری احتمال انتقال ویروس اچ‌آی‌وی وجود دارد.
عوامل موثر در انتقال ایدز از طریق ترشحات واژن
بار ویروسی عفونت اچ‌آوی (تعداد ویروس اچ‌آی‌وی در ترشحات واژن) ، وضعیت درمانی افراد مبتلا و وجود بیماری مقاربتی از عوامل تاثیرگذار در احتمال. ابتلا به عفونت اچ‌آی‌وی هستند.
در صورت عدم درمان عفونت اچ‌آوی ، بار ویروسی ، معمولا در مرحله اولیه یا حاد بیماری و در مرحله ایدز (مرحله آخر بیماری) بسیار زیاد است . و احتمال ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی افزایش می‌یابد.
وضعیت درمانی افراد مبتلا به عفونت اچ‌آی‌وی بسیار مهم است. در افرادی که تحت درمان‌های ضد ویروسی هستند، تعداد ویروس بسیار کاهش می‌یابد به طوری که ویروس دیگر قابل شناسایی و یا انتقال به دیگران نیست.
بیماری های مقاربتی احتمال ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی را افزایش می‌دهد
بیماری‌های مراقبتی مانند کلامیدیا سوزاسیس سیفلیس تبخال و زگیل تناسلی می‌توانند خطر احتمال ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی را از طریق رابطه واژینال بیشتر کنند . از طرفی بیماری‌های مقاربتی باعث می‌شوند تعداد ویروس اچ‌آی‌وی در ترشحات واژن یا منی افراد مبتلا بیشتر شود
منابع :
- https://www.cdc.gov/hiv/basics/transmission.html
- https://www.hiv.gov/hiv-basics/overview/about-hiv-and-aids/how-is-hiv-transmitted
- https://stanfordhealthcare.org/medical-conditions/sexual-and-reproductive-health/hiv-aids/causes.html
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/hiv-aids/symptoms-causes/syc-20373524
- https://www.hiv.gov/hiv-basics/overview/about-hiv-and-aids/how-is-hiv-transmitted
- https://www.webmd.com/hiv-aids/how-catch-hiv
- https://hivinfo.nih.gov/understanding-hiv/fact-sheets/stages-hiv-infection
- https://www.mdpi.com/2076-2607/9/2/228
- https://www.aidsmap.com/news/feb-2016/hiv-infected-vaginal-cells-do-not-transmit-hiv-if-plasma-viral-load-undetectable
- https://www.health.ny.gov/diseases/aids/consumers/hiv_basics/stds_hiv.htm
