برای پیشگیری از ایدز چه باید کرد ؟

ایدز بیماری است که باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن در طی زمان و در صورت عدم تشخیص و درمان باعث مرگ فرد مبتلا می شود. امروز برای پیشگیری از ایدز راه های بیشتری نسبت به گذشته در دسترس است . راه هایی مرسوم چون محدود کردن رابطه جنسی یا رابطه فقط با یک شریک جنسی، عدم استفاده مشترک از سرسرنگ مشترک، استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی است . همچنین امروزه داروهایی نیز به منظور پیشگیری از ابتلا به ایدز ساخته شده است. (1) در این مطلب به پاسخ سوال اینکه برای پیشگیری از ایدز چه باید کرد ؟ بصورت کامل میپردازیم.

ایدز و راه های انتقال

انتقال ایدز از طریق خون، اسپرم، ترشحات واژن و مقعد در حین رابطه جنسی، بزاق (بخصوص وقتی با خون مخلوط شده ) و شیر مادر می باشد. زمانی که این مایعات فرد مبتلا،به هر طریقی، وارد خون و مجراهای جنسی فرد سالم شود، HIV انتقال می یابد و هر روشی که مانع این انتقال شود، را میتوانیم بعنوان یکی از روش های پیشگیری از ایدز محسوب کنیم.

انواع روش های پیشگیری از ایدز

رابطه جنسی محدود و کم خطر

اگر میتوانید اصلا رابطه جنسی نداشته باشید. این روش تنها روشی است که صد در صد از انتقال HIV از رابطه جنسی پیشگیری می کند. با این حال اگر رابطه جنسی دارید، به گونه ای باشد که خطر انتقال ایدز در آن صفر و یا بسیار پایین باشد. در چهارچوب خانواده و همسر و یا بودن با یک شریک جنسی در کاهش خطر ابتلا بسیار موثر است همچنین رابطه جنسی دهانی خطر بسیار کمتری نسبت به رابطه واژینال و مقعدی دارد.

اگر ازدواج کردید و با فردی غیر از همسر خود رابطه دارید حتما از کاندوم استفاده کنید. ازدواج موقت درصورتی که در مدتی بیش از سه ماه و فقط با یکدیگر باشید خطر کمتری نسبت به رابطه جنسی با کارگر جنسی دارد. اگر شما یا شریک جنسی تان بیماری مقاربتی دیگر مانند زگیل تناسلی دارید، در اولین فرصت  برای درمان و از بین بردن علائم پوستی آن اقدام کنید. هر عاملی که به سد طبیعی پوست آسیب و ایجاد زخم و ترشحات می کند می تواند باعث تسهیل انتقال ایدز در افراد شود. اگر شریک جنسی شما مبتلا به اچ آی وی است او را تشویق کنید که داروهای درمانی خود را بصورت منظم مصرف کند. (2)

استفاده از وسایل محافظتی

از کاندوم و بصورت صحیح استفاده کنید. این وسیله در پیشگیری از ابتلا به ایدز و سایر بیماری های مقاربتی و پیشگیری از بارداری بسیار موثر است. طبق تحقیقات کارایی کاندوم در پیشگیری از انتقال اچ آی وی 90 درصد است. کاندوم ها به دو صورت بیرونی ( کاندوم مردانه )و کاندوم داخلی ( زنانه ) در دسترس می باشند.

نحوه استفاده صحیح از کاندوم مردانه

1. به تاریخ آن دقت کنید و کاندوم را با احتیاط باز کرده و از درون بسته بندی خارج کنید.
2. آن را روی سر آلت سفت قرار دهید. اگر ختنه نشده اید، ابتدا پوست ختنه گاه را عقب بکشید.
3. هوا را از نوک کاندوم خارج کنید. در حالی که نوک آن را نگه داشته اید، کاندوم را تا انتهای آلت تناسلی بکشید.
4. بعد از رابطه، پایین کاندوم را بگیرید و آلت تناسلی را با احتیاط بیرون بکشید.
5. کاندوم را بردارید و در سطل زباله بیندازید.

اگر در طول رابطه احساس کردید کاندوم پاره شده است، فورا  رابطه را متوقف ، آلت تناسلی را بیرون بیاورید، کاندوم پاره را بردارید و یک کاندوم جدید بگذارید. برای نگهداری کاندوم را درون جیب شلوار یا داخل کیف پول خود قرار ندهید.

نحوه استفاده صحیح از کاندوم زنانه

1. کاندوم را با دقت باز کرده و از بسته بندی خارج کنید.
2. در حالی که کاندوم را در انتهای بسته نگه داشته اید، دو طرف حلقه داخلی را به هم فشار دهید و آن را داخل واژن یا مقعد قرار دهید.
3. از انگشت خود برای فشار دادن حلقه داخلی به سمت بالا استفاده کنید تا زمانی که در مقابل دهانه رحم در واژن قرار گیرد یا تا جایی که می تواند به داخل مقعد برسد.
4. مطمئن شوید کاندوم پیچ خورده نیست. حلقه بیرونی نازک باید در خارج از واژن یا مقعد باقی بماند.
5. آلت تناسلی همسرتان را به داخل دهانه کاندوم هدایت کنید.
6. بعد از رابطه جنسی، حلقه بیرونی را به آرامی بچرخانید و کاندوم را بیرون بکشید.
7. پس از یک بار استفاده کاندوم را با احتیاط در سطل زباله بیندازید.

اگر احساس کردید آلت تناسلی بین کاندوم و دیواره‌های واژن/مقعد وارد می شود یا حلقه بیرونی کاندوم زنانه به داخل واژن/مقعد فشار داده می‌شود، رابطه جنسی را متوقف کنید.

در هر دو نوع،از روان کننده ها و ژلهای پایه آبی استفاده کنید. وازلین و کرم های پایه چربی باعث پاره شدن کاندوم می شوند.(3)

برای پیشگیری از ایدز چه باید کرد ؟ در ادامه سایر روش های جلوگیری از ابتلا به HIV را توضیح می دهیم.

عدم استفاده مشترک از سرسرنگ

هرگز از سرنگ،نیدل، اسکالپ یا هرگونه وسایل تزریقات مشترک با فرد دیگری برای تزریق دارو در باشگاه یا هر ماده دارویی یا غیر دارویی دیگری استفاده نکنید.

زمانی که در اثر هرگونه ماده مخدر های هستید از رابطه جنسی خودداری کنید و یا از کاندوم استفاده کنید. در این شرایط احتمال برقراری رابطه جنسی پرخطر در افراد بیشتر است.

اگر به هر دلیلی خواستید از سرسرنگ یا سایر وسایل تزریقات بصورت مشترک استفاده کنید قبل از استفاده وسایل را با استفاده از مایع سفید کننده ( وایتکس ) ضدعفونی کنید.( اینکار را نباید انجام دهید ولی اگر مجبور هستید اینکار در کاهش احتمال انتقال ایدز و هپاتیت بسیار موثر است. )

نحوه استریل کردن سرنگ مشترک

• ابتدا دست های خود را با مایع دستشویی یا صابون بشورید.
• سه ظرف جلوی خود قرار دهید. دو ظرف آب تمیز (ترجیحا جوشیده سرد شده) و یک ظرف مایع سفید کننده
• سرنگ را با آب تمیز ظرف یک پر کنید سپس آن را سی ثانیه تکان دهید و آن را خالی کنید.
• مرحله سه را سه بار تکرار کنید.
• سپس سرنگ را با محلول سفید کننده پر کنید و سی ثانیه آن را تکان دهید. سپس آن را خالی کنید.
• سرنگ را سه بار با آب تمیز ظرف سه پرکنید و سی ثانیه تکان دهید و خالی کنید.
• پس از خشک شدن می توانید از آن استفاده کنید.

روش بالا یک روش صحرایی کار راه انداز برای پیشگیری از ایدز است و در شرایط معمول نباید از سرنگ مشترک برای تزریق استفاده کرد.(4)

داروهای پیشگیری از ایدز

امروزه داروهایی برای پیشگیری از ابتلا به ایدز ساخته اند با این حال این داروها به دلیل عوارض جانبی که دارند نمیتوانند به عنوان روشی مرسوم برای جلوگیری از ابتلای افراد استفاده شوند.  این داروها در شرایط خاص،  زیر نظر پزشک و در مراکز مشاوره بیماری های رفتاری در دسترس هستند. دو دسته دارو در این زمینه وجود دارد:

الف: PEP یا داروهای پس از در معرض خطر ابتلا قرار گرفتن فرد

این دسته داروها باید حداکثر 72 ساعت پس از اتفاق مشکوکی که احتمال ابتلای فرد در آن وجود دارد شروع و تا 28 روز مصرف شوند.

ب : PrEP یا داروهای پیش از در معرض خطر ابتلا قرار گرفتن فرد

این دسته داروها برای افرادی که بصورت مستمر در خطر ابتلا هستند تجویز می شود. افرادی مانند کسانی که معتاد تزریقی هستند یا همسرشان به ایدز مبتلا است. (5)

پیشگیری انتقال از مادر به جنین و نوزاد

مادر باردار اولین کاری، که اگر انجام نداده، باید انجام دهد انجام آزمایش ایدز است. امروزه داروهایی برای پیشگیری از ابتلای جنین به ایدز از مادر ساخته شده است. درصورت تشخیص سریع با درمان های موثر موجود میتوان احتمال این انتقال را بسیار کاهش داد.

اگر در طی بارداری، مادر یا همسر وی رابطه جنسی خطرناکی داشته است،( مثلا شوهر فرد دیگری را صیغه کرده باشد ) مجدد مادر باردار باید در  سه ماه سوم بارداری نیز باید تست ایدز بدهند. مادر باردار غیر مبتلا با شوهر مبتلا، در این حالت مادر باید در سه ماهه دوم و سوم (زیر نظر پزشک متخصص زنان و متخصص عفونی ) دارو ایدز ( برای پیشگیری از انتقال به نوزاد ) مصرف کند.

اگر باردار و مبتلا به hiv هستید و داروهای HIV را طبق تجویز پزشک در دوران بارداری و زایمان مصرف می کنید و بار ویروسی شما صفر یا نزدیک صفر است و پس از زایمان نیز به نوزاد خود داروی پیشگیری کننده از اچ آی وی بدهید. در این شرایط احتمال انتقال ایدز به نوزادتان کمتر از 1 درصد است. پس اصلا نگران نباشید و استرس نداشته باشید. پس از زایمان، می توانید با تغذیه نوزاد خود با شیر خشک یا تهیه شیر از بانک شیر، از انتقال HIV به کودک خود جلوگیری کنید. (6)

مبتلایان و نحوه پیشگیری از ابتلا به بقیه

اگر مبتلا به HIV هستید برای پیشگیری از ایدز به دیگران اولین کاری که باید انجام دهید مصرف منظم داروهای خود است. این داروها سطح ویروس را در خون به صفر می رسانند و احتمال انتقال به دیگران را بسیار کاهش می دهند. اغلب افراد مبتلا پس از شش ماه مصرف منظم داروهای ضد ایدز سطح ویروس در خون آنها به صفر می رسد. این شرایط به معنی درمان قطعی فرد نیست با این حال وضعیت سلامتی فرد مبتلا را کاملا حفظ می کند.(7)

دیگر روش های پیشگیری

ختنه در کاهش اندک احتمال انتقال ایدز موثر است. همچنین تاکنون دانشمندان واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به ایدز نساخته اند.

انجام تست ایدز

انجام آزمایش ایدز شریک جنسی نیز یکی از روش های پیشگیری از ابتلا به این بیماری است. شما میتوانید با استفاده از کیت خودارزیابی ایدز براحتی و محرمانه آزمایش ایدز خود یا پارتنر خود را انجام دهید. همچنین میتوانید برای انجام این آزمایش بصورت رایگان به مرکز مشاوره بیماری های رفتاری شهر خود مراجعه کنید. این آزمایش در همه آزمایشگاه های تشخیص طبی نیز انجام می شود.

تلاش ما در این مطلب ارائه پاسخی کامل به سوال برای پیشگیری از ایدز چه باید کرد ؟ بود. با این حال بازهم اگر سوالی در این موضوع دارید می توانید آن را در قسمت دیدگاه ها مطرح کنید تا پاسخ گوی آن باشیم.

منابع:

1. https://www.cdc.gov/hiv/basics/prevention.html
2. https://www.cdc.gov/hiv/basics/hiv-prevention/protect-yourself-during-sex.html
3. https://www.cdc.gov/hiv/basics/hiv-prevention/condoms.html
4. https://www.cdc.gov/hiv/basics/hiv-prevention/inject-drugs.html
5. https://www.cdc.gov/hiv/basics/prep.html
6. https://www.cdc.gov/hiv/basics/hiv-prevention/mother-to-child.html
7. https://www.cdc.gov/hiv/basics/hiv-prevention/hiv-positive.html