جواب آزمایش ایدز مثبت چگونه است ؟

ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) ویروسی است که باعث بیماری سندرم نقص ایمنی اکتسابی (ایدز) می شود. ایدز پیشرفته ترین مرحله عفونت HIV است. اگر افراد HIV مثبت زودتر از ابتلای خود مطلع شوند، می توانند تحت درمان HIV (به نام درمان ضد رتروویروسی یا ART) قرار گیرند و ممکن است هرگز وارد مرحله ایدز نشوند. در این مقاله به جواب سوال آزمایش ایدز مثبت چگونه است ؟ می‌پردازیم.

انواع گزارش جواب مثبت آزمایش اچ آی وی

سه نوع آزمایش برای تشخیص عفونت HIV استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها عبارتند از الایزا، PCR و کیت‌ خودارزیابی ایدز. نحوه گزارش جواب مثبت آزمایش اچ ای وی در آزمایشگاه‌های مختلف بسته به نوع آزمایش متفاوت است. در زیر به انواع نحوه گزارش جواب مثبت آزمایش ایدز می‌پردازیم.

جواب مثبت آزمایش ایدز با روش الایزا

در روش آزمایش الایزا ایدز، جواب آزمایش ممکن است به سه حالت زیر گزارش شود.

1. Positive

Positive به معنای مثبت بودن آزمایش و حضور ویروس ایدز در بدن فرد است. در حالی که جواب Negative به این معنی است که جواب آزمایش ایدز شما منفی است و شما به اچ آی وی مبتلا نیستید.

2. Reactive

جواب آزمایش Reactive مشابه جواب Positive است که نشان می‌دهد که به علت ورود ویروس ایدز به بدن، سیستم ایمنی فرد بر علیه ویروس آنتی‌بادی تولید کرده است و نشانه ابتلای فرد به ایدز است. همچنین جواب  Non Reactive مشابه جواب Negative   است که نشان می‌دهد آنتی‌بادی بر علیه ویروس اچ آی وی به خاطر عدم حضور ویروس در بدن فرد یافت نشده است و نتیجه آزمایش منفی است.

3. گزارش جواب آزمایش به صورت عدد ایدز

در بعض از آزمایشگاه‌ها جواب الایزا ایدز به صورت عدد گزارش می‌شود. در این حالت اگر  جواب آزمایش بیشتر از 1.0 باشد نشان دهنده مثبت بودن و ابتلای فرد به ویروس ایدز است درحالی که اگر نتیجه آزمایش از 1.0 کمتر باشد جواب آزمایش اچ آی وی منفی است. اما اگر عدد 1.0 باشد باید آزمایش مجدد تکرار شود.  (1 و 2).

جواب مثبت آزمایش ایدز در روش PCR

این  روش از آزمایش اچ آی وی به دو روش کمی و کیفی انجام می‌شود.

• در روش کمی تعداد ویروس در خون مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در صورتی که در بدن فرد ویروس وجود داشته باشد، جواب مثبت به صورت عددی گزارش می‌شود. در حالی که اگر فرد به HIV مبتلا نباشد چون در بدن فرد ویروس وجود ندارد جواب آزمایش به صورت non-detected (یافت نشده) یا Undetected و یا Negative (منفی) گزارش می‌شود.
• در روش کیفی جواب مثبت به صورت Positive و  منفی به صورت  Negative گزارش می‌گردد (3و 2).

جواب مثبت آزمایش با روش کیت خودارزیابی ایدز

در این روش بر روی کاست کیت آزمایش ایدز دو حرف C ( کنترل )، T  وجود دارد. تشکیل دو خط همزمان سی و تی نشان دهنده مثبت بودن فرد و ابتلا وی به این ویروس می باشد و تشکیل یک خط سی به معنی عدم ابتلا شما به HIV و ایدز میباشد. استفاده از این کیت ها راحت است و این امکان را به شما میدهد که بصورت محرمانه آزمایش ایدز خود را در منزل انجام دهید(4 و 2).

آیا جواب آزمایش مثبت به معنای ابتلای فرد به ویروس ایدز است؟

جواب آزمایش مثبت همیشه به معنای این نیست که فرد اچ آی وی مثبت است. در حالی که بسیاری از آزمایش‌های HIV بسیار دقیق هستند، اما با دقت 100٪ نیستند و ممکن است گاهی جواب به صورت مثبت کاذب گزارش شود.

مثبت کاذب نتیجه آزمایشی است که می گوید یک فرد مبتلا به HIV است در حالی که ویروس ایدز در بدن فرد وجود ندارد. به خاطر همین اگرنتیجه آزمایش HIV فردی مثبت باشد همیشه باید با یک سری تست های تاییدی ( وسترن بلات یا PCR) تکرار شود (5).

چه چیزی باعث نتایج مثبت کاذب می شود؟

آزمایش های الایزا و کیت تشخیص سریع ایدز بر اساس تشخیص آنتی بادی های ضد ویروس HIV، ابتلا به ایدز را بررسی می‌کنند. آنتی‌بادیها پروتئین هایی هستند که توسط سیستم ایمنی در پاسخ به یک ماده خارجی مانند HIV تولید می شوند.

علت ایجاد نتایج مثبت کاذب در جواب آزمایش ایدز ممکن است به دلیل شباهت ساختاری سایر انتی بادی های موجود در خون به انتی بادی های اچ آی وی باشد. این شباهت باعث ایجاد مثبت شدن بصورت اشتباهی در نتایج جواب آزمایش فرد میگردد.

از دلایل دیگر نتایج مثبت کاذب میتوان به جابجایی نمونه خون افراد در آزمایشگاه و یا مخلوط شدن دو نمونه با یکدیگر اشاره کرد.

همچنین نتایج مثبت کاذب ممکن است در افرادی که اخیراً واکسن آنفولانزا زده اند، یا در یک تحقیقات ساخت واکسن های HIV شرکت کرده‌اند و واکسن اچ آی وی را تزریق کرده اند و یا بیماری خود ایمنی (مانند لوپوس ) دارند، مشاهده می‌گردد (6).

منابع

1. https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/hiv-elisa
2. https://kithiv.ir/blog/how-read-hiv-test-results/
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8610949/
4. https://www.cdc.gov/hiv/basics/hiv-testing/hiv-self-tests.html
5. https://www.aidsmap.com/about-hiv/faq/what-does-reactive-mean-when-testing-hiv
6. https://www.aidsmap.com/about-hiv/false-positive-results-hiv-tests