جلوگیری واکسن هپاتیت از ایدز
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، حدود 40 میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری ایدز و نزدیک به 240 میلیون نفر به هپاتیت B مزمن مبتلا هستند. بیش از ۴ میلیون نفر از مبتلایان به ایدز، علاوه بر عفونت اچ‌ای‌وی، هپاتیتB نیز دارند (10% از افراد HIVمثبت، همزمان درگیر بیماری هپاتیت نیز می‌باشند). به عبارت دیگر، افراد مبتلا به بیماری ایدز بیشتر از افراد عادی در معرض ابتلا به هپاتیت B قرار دارند (۱). در ادامه به بررسی این سوال که آیا واکسن هپاتیت از ایدز جلوگیری می‌کند؟ میپردازیم.
راه‌های انتقال ویروس HIV و هپاتیت بسیار مشابه است؛ این دو ویروس اغلب از طریق روابط جنسی پر خطر، تزریق موادمخدر با تجهیزات مشترک و در نوزادان از طریق مادر(در حین زایمان و در دوران شیردهی)، منتقل می‌شوند.
– احتمال انتقال ویروس هپاتیت نسبت به ویروس اچ‌آی‌وی در حین رابطه جنسی و همچنین استفاده مشترک از تجهیزات تزریق موادمخدر بیشتر است.
– ویروس هپاتیت نسبت به ویروس HIV در محیط خارج بدن انسان و در خون خشک شده، زمان بیشتری فعال مانده و قابل انتقال به دیگران می‌باشد.
درمان و واکسن
با تولید داروهای ضدویروسی، پیشرفت چشم‌گیری در درمان و پیشگیری از ابتلا به بیماری هپاتیت و ایدز صورت گرفته است. اما استراتژی موثر برای پیشگیری از بیماری‌های عفونی تولید واکسن است. در حال حاضر فقط برای ویروس هپاتیتB، واکسن در دسترس است و بیماری ایدز و هپاتیتC را تنها می‌توان با اقدامات پیشگیرانه و مصرف داروهای ضدرتروویروسی کنترل کرد (۲).
آیا واکسن هپاتیت برای جلوگیری از ایدز مفید است؟
عفونت اچ‌ای‌وی داری سه مرحله است که در مرحله سوم و آخر این بیماری، سیستم ایمنی به شدت ضعیف شده و دیگر قادر به مبارزه با عوامل بیماری‌زا نمی‌باشد. این مرحله کشنده از بیماری، ایدز نامیده می‌شود. طبق گزارشات ثبت‌شده از بیمارستان‌ها، بسیاری از افراد HIVمثبت که به مرحله آخر بیماری رسیده‌اند، درگیر هپاتیت B می‌شوند.
به همین علت مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا(CDC)، برای کاهش عوارض ناشی از ایدز، تمام افراد را توصیه به دریافت واکسن ضدهپاتیت می‌کند (۳). تزریق این واکسن در افراد مبتلا به بیماری ایدز اهمیت زیادی دارد اما از ابتلا به عفونت HIV جلوگیری نمی‌کند؛ بلکه باعث ایمن شدن افراد اچ‌آی‌وی مثبت در برابر بیماری هپاتیت شده و احتمال بروز عوارض کشنده کبد در آنان را کاهش می‌دهد.
ویروس اچ‌آی‌وی با حمله به سیستم‌ایمنی و تضعیف آن، باعث می‌شود میکروب‌هایی ازجمله ویروس هپاتیتB و مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (عامل بیماری سل) مشکلات بیشتری را برای بیماران اچ‌ای‌وی مثبت نسبت به افراد عادی ایجاد کنند. طبق مطالعات انجام شده تعداد گلبول‌های سفید CD4+T در افرادی که همزمان به بیماری ایدز و هپاتیت مبتلا هستند نسبت به افرادی که فقط به بیماری ایدز هستند بیشتر کاهش یافته و در نتیجه احتمال بروز علائم بیماری‌های فرصت‌طلب و مرگ‌ومیر در افرادHIV+/+HBV بیشتر است.
به همین علت توصیه می‌شود تمام افراد بالای یک سال که مبتلا به ایدز هستند واکسن هپاتیت B دریافت کنند.
البته با توجه به کاهش قدرت سیستم ایمنی در بدن افراد مبتلا به ایدز، ممکن است واکسن اثر بخشی لازم را نداشته باشد. بنابراین پیگیری آزمایش‌های سرولوژیک، برای بررسی افزایش آنتی‌بادی‌های ضد ویروس هپاتیت حائز اهمیت است. توصیه می‌شود برای ایمنی‌زایی در برابر ویروس هپاتیت در افراد مبتلا به ایدز، واکسن مدنظر حداقل سه نوبت تزریق شود (۴و۵).
طبق تحقیقات انجام شده، واکسن هپاتیت از ابتلا به ایدز جلوگیری نمی‌کند، اما در افراد سالم، این واکسن با افزایش قدرت ایمنی ذاتی، احتمال ابتلا به عفونت HIV را کاهش می‌دهد (۶).
ایدز و هپاتیت
در حالی که عامل عفونت اچ‌آی‌وی و عفونت هپاتیت غیر الکلی ، ویروس‌ها هستند ، اما ویروس‌ها به روش مختلفی بر بدن تاثیر گذارند و به سلول‌های متفاوتی در بدن حمله می‌کنند
ویروس HIV مخفف ویروس نقص سیستم ایمنی انسان است و در درجه اول سلول‌های ایمنی را هدف قرار می‌دهد سیستم ایمنی در ابتدا سعی می‌کند با ویروس اچ‌آی‌وی مبارزه کند.
اما در نهایت ویروس اچ‌آی‌وی در درون سلول‌های خاصی از سیستم ایمنی پنهان می‌شود و در طولانی مدت به صورت چراغ خاموش سیستم ایمنی را سرکوب می‌کند.
هپاتیت به معنای التهاب کبد است. هپاتیت الکلی، بواسطه اعتیاد به الکل بروز می‌کند و هپاتیت ویروسی ، عفونت‌هایی هستند که توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شوند.
هپاتیت A و B و C ، سه نوع از عفونت‌های ویروسی رایج بافت کبد هستند .
هپاتیت A به ندرت باعث آسیب جدی بافت کبد می‌شود و معمولاً خود به خود درمان می‌شود.
در بیشتر موارد افراد بعد از ابتلا و درمان ، مجدد به این ویروس مبتلا نخواهند شد همچنین در حال حاضر برای هپاتیت A واکسن تزریقی موثر تولید می‌شود.
هپاتیت B رایج‌ترین هپاتیت ویروسی در جهان است ، برخی از موارد عفونت خود به خود درمان می‌شوند و همچنین داروهای ضد رتروویروسی می‌توانند عفونت را کاملا کنترل کنند ،
هپاتیت B شانس ابتلا به سرطان و سیروز کبدی را بیشتر می‌کند .
برای ویروس هپاتیت B ، واکسن موثر در دسترس است.
هپاتیت C ، خطرناک‌ترین نوع هپاتیت ویروسی است و احتمال آسیب بافت کبدی در هپاتیت C بیشتر است.
در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به ویروس هپاتیت C ارائه نشده است.(۷ و ۸)
آیا ایدز واکسن دارد؟
بیماری ایدز اگر به موقع تشخیص داده شود به خوبی قابل کنترل است ، اما هنوز سالانه یک و نیم میلیون نفر در جهان به این ویروس مبتلا می‌شوند.
برای پیشگیری و پایان دادن به عفونت اچ‌آی‌وی در جهان ، به مجموعه قدرتمندی از داروها ، ابزارهای پیشگیری و واکسن موثر نیاز داریم و باید این تجهیزات به‌طور گسترده در دسترس همه افراد قرار گیرد.
واکسن در طول تاریخ ، موثرترین ابزار برای پیشگیری و حتی ریشه کن کردن بسیاری از بیماری‌های عفونی بوده است.
مانند واکسن فلج اطفال که به نجات جان میلیون‌ها نفر در جهان کمک کرده است.
در جواب سوال اینکه آیا ایدز واکسن دارد ، باید گفت ، اولین تلاش‌ها برای تولید واکسن اچ‌آی‌وی در سال ۱۹۸۷ آغاز شده است ، تخمین زده می‌شود در سال 2014 ۸۴۱ میلیون دلار در سراسر جهان برای تحقیق و توسعه واکسن ایدز هزینه شده اما ویژگی‌های خاصی که ویروس اچ‌آی‌وی نسبت به بقیه ویروسی‌های انسانی دارد چالش‌های زیادی را برای دست یابی به یک واکسن موثر ایجاد کرده است.
چرا بیماری ایدز واکسن ندارد؟
نبود مدل حیوانی برای بررسی اثرات بالقوه واکسن ایدز یکی از چالش‌های تولید واکسن موثر برای ویروس اچ‌آی‌وی است.
ویروس HIV در مدل‌های حیوانی مانند انسان منجر به عفونت نمی‌شود به همین دلیل تنها راه اعتماد به یک واکسن موثر و اثربخش انجام آزمایش‌های بالینی بروی افراد داوطلب است که این پژوهش مراحل سختی دارد.
یکی دیگر از ویژگی‌های منحصر به فرد ویروس اچ‌آی‌وی ، فرار این ویروس از آنتی بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن است. ویروس اچ‌آی‌وی به خوبی می‌تواند با تغییر ساختار ، آنتی بادی‌های بر علیه خود را خنثی کند.
همچنین محدودیت‌های فعلی در فناوری ،
نمی‌تواند ، برای ویروس‌های که در DNA سلول میزبان ادغام می‌شوند ، واکسن تولید کند.
واکسن ایدز باید به گونه‌ای طراحی شود که طیف وسیعی از سویه‌های مختلف HIV1 و HIV2 را خنثی کند ، اما نرخ بالای جهش در آنزیم ترانس کریپتاز معکوس ویروس ، مانع از تولید واکسن موثر شده است.(۹ و ۱۰ و ۱۱)
فرق هپاتیت با ایدز
عفونت‌های هپاتیت ویروسی برخلاف بیماری ایدز ، در بیشتر موارد خود به خود درمان می‌شوند و همچنین برای انواع هپاتیت A و C درمان قطعی وجود دارد.
عفونت هپاتیت B حاد در برخی از افراد خود به خود درمان می‌شود ، اما برخی دیگر از عفونت‌های هپاتیت B حاد به فرم مزمن بیماری تبدیل می‌شوند که در این حالت بیماری درمان قطعی ندارد و ممکن است یک بیماری مادام العمر باشد اما خوشبختانه به وسیله داروهای ضد رتروویروسی کاملاً کنترل می‌شود.
اما عفونت اچ‌آی‌وی یک بیماری مادام العمر است و در حال حاضر هیچ درمان قطعی ندارد.
این عفونت در صورت عدم تشخیص و کنترل ، به بیماری خطرناک ایدز تبدیل می‌شود.
علائم و عوارضی که در مبتلایان به بیماری ایدز بروز می‌کند بیشتر ناشی از میکروب‌هایی است ، که همراه بیماری ایدز در افراد بروز می‌کنند.
قارچ‌های کاندیدا آلبیکنس ، کوکسیدیوئید ، کریپتوکوکوس نئوفورمنس ، هیستوپلاسما ، انگل‌های کریپتوسپریدیوم ایزوسپورا بلی ، توکسوپلاسما ، ویروس‌های سایتومگالو ویروس ( CMV) ، هرپس سیمپلکس (HSV) ، سارکوم کاپوزی ، باکتری‌های مایکو باکتریوم (عامل سل) و سالمونلا از جمله عفونت‌های فرصت طلبی هستند که باعث بروز علائم بیماری ایدز می‌شوند .
این میکروب‌ها در حالت عادی و در افراد سالم نمی‌توانند باعث بروز بیماری شوند اما در افراد مبتلا به ایدز به دلیل ضعف سیستم ایمنی باعث بروز علائم بیماری می‌شوند
در بیماران مبتلا به هپاتیت ، علائم به واسطه خود ویروس‌های هپاتیت بروز می‌کند. این ویروس‌ها با آسیب به بافت کبد ، عامل اصلی علائم و عوارض عفونت هستند.(۱۲ و ۱۳ و ۱۴)
تشخیص بیماری ایدز
علائم HIV ممکن است تا ده سال پس از شروع عفونت ظاهر نشوند، بنابراین تنها راه تشخیص قطعی آن انجام آزمایش است. تشخیص به‌موقع و مصرف داروهای ضد رتروویروسی، تکثیر ویروس را کنترل کرده و با کاهش تعداد آن در مایعات بدن مانع از ابتلا دیگران شوند.
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، به همه افراد 13 تا 63 سال، انجام حداقل یک‌بار آزمایش اچ‌آی‌وی را توصیه می‌کند.
منابع:
https://www.intechopen.com/chapters/62254
https://link.springer.com/article/10.1007/s40121-018-0210-5
https://www.cdc.gov/hepatitis/populations/hiv.htm
https://www.nih.gov/news-events/news-releases/three-dose-hepatitis-b-vaccine-regimen-protects-people-hiv
https://virologyj.biomedcentral.com/articles/10.1186/1743-422X-7-230
https://www.hiv.gov/hiv-basics/staying-in-hiv-care/other-related-health-issues/hepatitis-b-and-c
https://www.aidsmap.com/about-hiv/liver-disease-hepatitis-and-hiv
https://prepdaily.org/hiv-and-hepatitis-whats-the-connection/
https://www.usaid.gov/fact-sheet/pathways-discovery-hiv-vaccine-research-and-development
https://publichealth.jhu.edu/2022/why-dont-we-have-an-hiv-vaccine
https://www.uspharmacist.com/article/preventive-hiv-vaccines-progress-and-challenges
https://columbiasurgery.org/conditions-and-treatments/hepatitis
https://www.verywellhealth.com/cure-for-hiv-5088720
https://www.cdc.gov/hiv/basics/livingwithhiv/opportunisticinfections.html
