قرص اورژانسی چیست؟ هر آنچه باید درباره نحوه مصرف و عوارض آن بدانید!
قرص اورژانسی چیست؟ گاهی اوقات پیش می‌آید که بعد از رابطه، نگرانی از بارداری ناخواسته ذهن شما را درگیر کند. شاید روش جلوگیری‌تان به درستی عمل نکرده باشد، یا شاید اصلاً از هیچ روشی استفاده نکرده‌اید. در چنین شرایطی، قرص اورژانسی ضدبارداری یکی از سریع‌ترین و در دسترس‌ترین راه‌حل‌هاست که می‌تواند احتمال بارداری را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
آیا از سلامت خود مطمئن هستید؟ با کیت‌های خودارزیابی ایدز، در کمتر از 20 دقیقه و به‌صورت کاملاً محرمانه، از وضعیت خود آگاه شوید. همین حالا سفارش دهید! نه فقط بخاطر خودتان…
بسته پیشنهادی خودمراقبتی ( حاوی یک کیت ایدز، یک هپاتیت بی ، یک هپاتیت سی LIFO MAX )
قیمت اصلی: 477,000 تومان بود.429,000 تومانقیمت فعلی: 429,000 تومان.اقتصادی خانواده ( 6 کیت ایدز LIFO MAX )
قیمت اصلی: 954,000 تومان بود.819,000 تومانقیمت فعلی: 819,000 تومان.پیشنهادی پارتنری ( 4 کیت ایدز LIFO MAX)
قیمت اصلی: 636,000 تومان بود.579,000 تومانقیمت فعلی: 579,000 تومان.
اما این قرص دقیقاً چگونه عمل می‌کند؟ تا چند ساعت بعد از رابطه فرصت مصرف آن را دارید؟ آیا استفاده از آن عوارضی دارد؟ و چند بار در سال می‌توان از این روش استفاده کرد؟ در این مقاله، به تمام این سوالات پاسخ می‌دهیم تا بتوانید با آگاهی کامل تصمیم بگیرید. اگر شما هم می‌خواهید بدون استرس و نگرانی، اطلاعاتی دقیق و علمی درباره قرص اورژانسی داشته باشید، این مطلب را تا انتها بخوانید.
قرص اورژانسی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
قرص اورژانسی چیست؟قرص جلوگیری اضطراری ضدبارداری یک روش فوری برای پیشگیری از بارداری است که بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده یا در مواقعی که روش جلوگیری اصلی با شکست مواجه شده باشد (مثلاً پاره شدن کاندوم)، استفاده میشود. این قرص با ایجاد تغییراتی در بدن، از بارداری جلوگیری می‌کند اما نباید به عنوان یک روش پیشگیری مداوم در نظر گرفته شود.
قرص اورژانسی چیست؟ با مصرف آن بلافاصله بعد از رابطه جنسی از بارداری جلوگیری میشود.
قرص اورژانسی چگونه اثر می‌گذارد؟
تأخیر یا جلوگیری از تخمک‌گذاری: این قرص با تأخیر انداختن آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها، احتمال لقاح را کم می‌کند.
تغییر در لایه داخلی رحم: در بعضی موارد، قرص باعث تغییر در دیواره داخلی رحم میشود تا اگر تخمکی بارور شده باشد، نتواند در رحم لانه‌گزینی کند.
کاهش تحرک اسپرم: برخی از انواع قرص اورژانسی مخاط دهانه رحم را ضخیم‌تر می‌کنند و مانع از رسیدن اسپرم به تخمک می‌شوند.
آیا قرص اورژانسی ۱۰۰٪ از بارداری جلوگیری می‌کند؟
خیر! هیچ روشی ۱۰۰٪ مؤثر نیست، اما اگر قرص اورژانسی را در ۲۴ ساعت اول مصرف کنید، احتمال جلوگیری از بارداری بسیار بالاست (حدود ۹۵٪). با گذشت زمان، اثر آن کاهش پیدا می‌کند.
درصد محافظت کاندوم در برابر بارداری، HIV، HPV، و دیگر بیماری‌ها
انواع قرص اورژانسی و تفاوت آن‌ها
قرص اورژانسی چیست؟ قرص‌های اورژانسی انواع مختلفی دارند که از نظر ترکیبات، میزان اثرگذاری و مدت زمانی که بعد از رابطه می‌توان از آن‌ها استفاده کرد، با هم متفاوت هستند. انتخاب نوع مناسب به شرایط فرد و زمان مصرف بستگی دارد. در ادامه، دو نوع اصلی قرص اورژانسی را با هم بررسی می‌کنیم.
۱. قرص‌های اورژانسی حاوی لوونورژسترل (Levonorgestrel)
نام‌های تجاری: لونژیل (LNG)، اووسیز، Postinor
نحوه عملکرد: این قرص حاوی لوونورژسترل (یک نوع هورمون پروژسترونی) است که تخمک‌گذاری را به تأخیر می‌اندازد و مانع از لقاح میشود.
مدت اثر: تا ۷۲ ساعت (۳ روز) بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده می‌توان مصرف کرد.
دوز مصرف:
- قرص ۱.۵ میلی‌گرمی: یک عدد در اولین فرصت (بهتر است در ۲۴ ساعت اول مصرف شود).
- قرص ۰.۷۵ میلی‌گرمی: دو عدد، یکی در اولین فرصت و دومی ۱۲ ساعت بعد.
🔹 میزان موفقیت: اگر در ۲۴ ساعت اول مصرف شود، تا ۹۵٪ از بارداری جلوگیری می‌کند.
مزایا: بدون نیاز به نسخه پزشک در دسترس است، عوارض کمتری نسبت به برخی دیگر از انواع دارد.
معایب: در افراد با اضافه وزن بالا ممکن است اثرگذاری آن کمتر باشد.
۲. قرص‌های اورژانسی حاوی اولیپریستال (Ulipristal Acetate)
نام تجاری: الا (ella)
نحوه عملکرد: این قرص یک آنتاگونیست پروژسترون است که تخمک‌گذاری را به تعویق می‌اندازد و در بعضی موارد، باعث تغییر در دیواره رحم میشود تا از لانه‌گزینی جلوگیری کند.
مدت اثر: تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) بعد از رابطه محافظت‌نشده قابل مصرف است.
دوز مصرف: فقط یک عدد ۳۰ میلی‌گرمی
میزان موفقیت: نسبت به قرص‌های لوونورژسترل اثر طولانی‌تر و قوی‌تری دارد.
مزایا: تا ۵ روز مؤثر است، در افراد با BMI بالا عملکرد بهتری دارد.
معایب: نیاز به نسخه پزشک دارد، ممکن است باعث تأخیر در قاعدگی شود.
۳. استفاده از قرص‌های ترکیبی (Yuzpe Method)
در برخی موارد، قرص‌های ضدبارداری ترکیبی (حاوی استروژن و پروژسترون) را به عنوان جایگزین قرص اورژانسی می‌توان استفاده کرد. این روش به دلیل عوارض بیشتر (مانند تهوع شدید) کمتر توصیه میشود.
کدام قرص اورژانسی برای شما مناسب‌تر است؟
اگر کمتر از ۳ روز از رابطه گذشته باشد: قرص لونژیل یا اووسیز گزینه خوبی است.
زمانی که بین ۳ تا ۵ روز از رابطه گذشته باشد: قرص الا (ella) بهترین انتخاب است.
در مواقعی که دسترسی به قرص اورژانسی ندارید: روش یوزپه (قرص‌های ضدبارداری ترکیبی) می‌تواند گزینه اضطراری باشد اما توصیه نمی‌شود.
نحوه مصرف قرص اورژانسی و بهترین زمان مصرف
مصرف صحیح قرص اورژانسی تأثیر آن را افزایش می‌دهد و احتمال بارداری ناخواسته را به حداقل می‌رساند. اما بسیاری از افراد دقیق نمی‌دانند که چه زمانی و چگونه باید آن را مصرف کنند. در این بخش، همه نکات مهم را به زبان ساده توضیح می‌دهیم.
چقدر بعد از رابطه باید قرص اورژانسی خورد؟ برای پیشگیری از بارداری
۱. نحوه مصرف قرص اورژانسی بر اساس نوع آن
اگر قرص اورژانسی شما “لونورژسترل” (لونژیل، اووسیز) است:
قرص ۱.۵ میلی‌گرمی: یک عدد بلافاصله بعد از رابطه مصرف کنید.
قرص ۰.۷۵ میلی‌گرمی: یک عدد بلافاصله و یک عدد دیگر ۱۲ ساعت بعد.
اگر قرص اورژانسی شما “اولیپریستال” (الا) است:
فقط یک عدد ۳۰ میلی‌گرمی در اولین فرصت بعد از رابطه مصرف کنید.
۲. بهترین زمان مصرف برای حداکثر اثرگذاری
⏳ هرچه زودتر، بهتر!
اثرگذاری قرص اورژانسی به زمان مصرف آن بستگی دارد:
| زمان مصرف پس از رابطه | میزان موفقیت قرص‌های لوونورژسترل | میزان موفقیت قرص‌های اولیپریستال |
|---|---|---|
| تا ۲۴ ساعت اول | ۹۵٪ موفقیت | ۹۸٪ موفقیت |
| ۲۴ تا ۴۸ ساعت | ۸۵٪ موفقیت | ۹۵٪ موفقیت |
| ۴۸ تا ۷۲ ساعت | ۵۸٪ موفقیت | ۹۲٪ موفقیت |
| ۳ تا ۵ روز (۷۲-۱۲۰ ساعت) | بی‌اثر یا کم‌اثر | ۸۵٪ موفقیت |
اگر در ۲۴ ساعت اول قرص را بخورید، احتمال بارداری تقریباً به صفر می‌رسد.
تأخیر در مصرف، اثر قرص را کاهش می‌دهد، به خصوص در قرص‌های حاوی لونورژسترل.
۳. آیا بعد از مصرف قرص اورژانسی نیاز به روش پیشگیری دیگری است؟
بله! قرص اورژانسی یکبار مصرف است و اثر طولانی‌مدت ندارد. اگر بعد از مصرف قرص اورژانسی، دوباره رابطه محافظت‌نشده داشته باشید، دیگر از بارداری جلوگیری نمی‌کند.
بعد از مصرف قرص، برای جلوگیری از بارداری در رابطه‌های بعدی، حتماً از کاندوم یا روش‌های پیشگیری دیگر استفاده کنید.
روش های مختلف پیشگیری بارداری
۴. اگر بعد از مصرف قرص استفراغ کنم، چه کنم؟
اگر کمتر از ۲ ساعت بعد از مصرف قرص، دچار استفراغ شدید، باید یک قرص دیگر بخورید، چون ممکن است قرص از بدن دفع شده باشد و اثر نکند.
و در مواقعی که بیش از ۲ ساعت گذشته باشد، نیازی به مصرف مجدد نیست.
۵. چند بار در سال می‌توان از قرص اورژانسی استفاده کرد؟
قرص اورژانسی نباید به عنوان روش پیشگیری همیشگی استفاده شود.
توصیه میشود حداکثر ۲ تا ۳ بار در سال مصرف شود، زیرا مصرف مکرر آن می‌تواند باعث نامنظم شدن چرخه قاعدگی و مشکلات هورمونی شود.
۶. بعد از مصرف قرص اورژانسی، چه اتفاقی در بدن می‌افتد؟
قاعدگی شما ممکن است زودتر یا دیرتر از موعد همیشگی اتفاق بیفتد.
ممکن است خونریزی یا لکه‌بینی داشته باشید که طبیعی است.
اگر قاعدگی شما بیش از ۷ روز تأخیر داشت، تست بارداری انجام دهید تا مطمئن شوید قرص اثر کرده است.
عوارض شایع قرص اورژانسی
بعد از مصرف قرص اورژانسی، ممکن است برخی از این علائم را تجربه کنید:
حالت تهوع و استفراغ : یکی از شایع‌ترین عوارض است، به‌خصوص اگر معده حساسی داشته باشید. اگر در کمتر از ۲ ساعت بعد از مصرف قرص استفراغ کنید، باید دوباره یک قرص دیگر مصرف کنید.
سردرد و سرگیجه : به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است احساس ضعف، گیجی یا سردرد داشته باشید.
خونریزی یا لکه‌بینی بین دوره‌ها : گاهی بعد از مصرف قرص اورژانسی، تا رسیدن به دوره بعدی، مقداری لکه‌بینی اتفاق می‌افتد که طبیعی است.
نامنظم شدن قاعدگی: ممکن است پریود شما زودتر یا دیرتر از حد معمول اتفاق بیفتد. معمولاً این تغییرات در یک یا دو سیکل بعدی برطرف میشود.
درد شکم یا گرفتگی عضلات رحم : برخی افراد کمی درد زیر شکم یا احساس فشار در رحم را تجربه می‌کنند.
احساس خستگی یا تغییرات خلقی : ممکن است بعد از مصرف قرص، احساس خستگی یا تغییر خلق و خو داشته باشید که معمولاً بعد از چند روز برطرف میشود.
عوارض کمتر شایع اما مهم
در برخی موارد، مصرف مکرر قرص اورژانسی می‌تواند باعث موارد زیر شود:
نامنظم شدن شدید قاعدگی : اگر بیش از حد از قرص اورژانسی استفاده کنید، چرخه قاعدگی شما دچار تغییرات طولانی‌مدت میشود.
حساسیت در سینه‌ها : برخی افراد تا چند روز بعد از مصرف قرص، احساس درد و تورم در سینه‌ها دارند.
تأخیر طولانی در قاعدگی : اگر بیش از ۷ روز تأخیر داشتید، حتماً تست بارداری انجام دهید.
چه کسانی نباید قرص اورژانسی مصرف کنند؟
در حالت کلی، قرص اورژانسی برای اکثر افراد بی‌خطر است، اما در موارد زیر بهتر است با پزشک مشورت کنید:
- مشکل شدید کبدی یا کلیوی دارید.
- در صورتی که دچار مشکلات قلبی یا فشار خون کنترل‌نشده هستید.
- اگر داروهایی مصرف می‌کنید که با قرص اورژانسی تداخل دارند (مثل برخی از داروهای ضدصرع یا آنتی‌بیوتیک‌ها).
آیا قرص اورژانسی خطرناک است؟
خیر. قرص اورژانسی باعث ناباروری نمی‌شود.
باعث سقط جنین نمی‌شود.
در صورت مصرف گهگاهی، تأثیر دائمی روی هورمون‌های بدن ندارد.
خطر مرگ یا مشکلات جدی سلامتی ندارد، اما نباید به‌طور مداوم استفاده شود.
عوارض قرص اورژانسی معمولاً خفیف و موقتی هستند. اگر بعد از مصرف قرص علائم شدید یا طولانی‌مدت داشتید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. بهترین راه، استفاده از روش‌های پیشگیری دائمی است تا نیاز به قرص اورژانسی نداشته باشید.
چه داروهایی اثر قرص اورژانسی را کاهش می‌دهند؟
اگر از قرص اورژانسی استفاده می‌کنید، باید بدانید که برخی داروها می‌توانند اثر آن را کاهش دهند و احتمال بارداری را بالا ببرند. این داروها با تداخل در جذب یا متابولیسم قرص اورژانسی، تأثیر آن را کم می‌کنند. پس اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، بهتر است قبل از استفاده از قرص اورژانسی با پزشک مشورت کنید.
۱. داروهای ضدتشنج و صرع
برخی داروهای ضدصرع، سرعت تجزیه هورمون‌های قرص اورژانسی را در بدن بالا می‌برند و باعث کاهش اثر آن می‌شوند. این داروها شامل:
کاربامازپین (Carbamazepine)
فنوباربیتال (Phenobarbital)
پریمیدون (Primidone)
فنی‌توئین (Phenytoin)
۲. آنتی‌بیوتیک‌های خاص
برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، به‌خصوص آن‌هایی که روی آنزیم‌های کبدی اثر دارند، می‌توانند تأثیر قرص اورژانسی را کاهش دهند:
ریفامپین (Rifampin)
ریفابوتین (Rifabutin)
اکثر آنتی‌بیوتیک‌های معمولی، مثل آموکسی‌سیلین و سفالکسین، تأثیر زیادی روی قرص اورژانسی ندارند.
۳. داروهای ضد ویروس (برای HIV و هپاتیت C)
ریتوناویر (Ritonavir)
افاویرنز (Efavirenz)
نویراپین (Nevirapine)
کیت خودارزیابی ایدز – کیت خانگی آزمایش ایدز
کیت خودارزیابی ایدز چیست؟ (محصولی است که با خواندن دستورالعمل آن، می‌توان آزمایش ایدز خود را بصورت محرمانه انجام داد.)
۴. داروهای گیاهی که اثر قرص اورژانسی را کم می‌کنند
- عصاره گیاه سن‌جان (St. John’s Wort / گل راعی)
- برخی از داروهای گیاهی لاغری و پاکسازی کبد
داروهای گیاهی می‌توانند متابولیسم قرص را در کبد افزایش دهند و اثر آن را کاهش دهند. پس اگر مکمل‌های گیاهی مصرف می‌کنید، حتماً بررسی کنید که روی هورمون‌ها تأثیر دارند یا نه.
۵. داروهای ضد قارچ خاص
گریزئوفولوین (Griseofulvin)
📌 این دارو در درمان برخی عفونت‌های قارچی استفاده میشود و می‌تواند باعث کاهش اثر قرص اورژانسی شود.
اگر این داروها را مصرف می‌کنم، چه کنم؟
از پزشک بپرسید که آیا می‌توانید دوز بالاتری از قرص اورژانسی مصرف کنید یا روش جایگزین مثل IUD اورژانسی برای شما مناسب‌تر است.
در صورت مصرف این داروها، بهتر است از یک روش پیشگیری دیگر مثل کاندوم همراه با قرص اورژانسی استفاده کنید تا ریسک بارداری کاهش یابد.
اگر دارویی مصرف می‌کنید که روی اثر قرص اورژانسی تأثیر دارد، ممکن است این قرص نتواند به‌خوبی از بارداری جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
قرص اورژانسی چیست؟ قرص اورژانسی یک روش سریع و موقتی برای جلوگیری از بارداری ناخواسته است که باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن بعد از رابطه محافظت‌نشده مصرف شود. این قرص با جلوگیری از تخمک‌گذاری، ضخیم کردن مخاط دهانه رحم و تغییر در دیواره داخلی رحم، احتمال بارداری را کاهش می‌دهد، اما جایگزین روش‌های پیشگیری دائمی نیست و نباید به‌طور مداوم از آن استفاده کرد.
در نهایت، قرص اورژانسی یک راه‌حل اضطراری است، نه یک روش پیشگیری همیشگی! برای جلوگیری از نگرانی‌های مکرر و حفظ سلامت هورمونی بدن، بهتر است از روش‌های پیشگیری مطمئن‌تر مانند قرص‌های ضدبارداری روزانه، کاندوم یا IUD استفاده کنید. اگر سوالی دارید یا نگران عوارض این قرص هستید، حتماً با یک پزشک یا مشاور متخصص مشورت کنید.
آیا از سلامت خود مطمئن هستید؟ با کیت‌های خودارزیابی ایدز، در کمتر از 20 دقیقه و به‌صورت کاملاً محرمانه، از وضعیت خود آگاه شوید. همین حالا سفارش دهید! نه فقط بخاطر خودتان…
بسته پیشنهادی خودمراقبتی ( حاوی یک کیت ایدز، یک هپاتیت بی ، یک هپاتیت سی LIFO MAX )
قیمت اصلی: 477,000 تومان بود.429,000 تومانقیمت فعلی: 429,000 تومان.اقتصادی خانواده ( 6 کیت ایدز LIFO MAX )
قیمت اصلی: 954,000 تومان بود.819,000 تومانقیمت فعلی: 819,000 تومان.پیشنهادی پارتنری ( 4 کیت ایدز LIFO MAX)
قیمت اصلی: 636,000 تومان بود.579,000 تومانقیمت فعلی: 579,000 تومان.
منابع
- World Health Organization (WHO)
- Mayo Clinic – Emergency Contraception
- Cleveland Clinic
