بعد از رابطه چه کنیم تا باردار نشویم؟ (راهنمای کامل و ساده)
اقدامات فوری پس از رابطه
شستشوی ناحیه تناسلی: آیا موثر است؟
بسیاری تصور میکنند که شستشوی ناحیه تناسلی یا دوش واژینال میتواند از بارداری جلوگیری کند. اما این روش تأثیر چندانی ندارد، زیرا اسپرمها به سرعت وارد رحم میشوند و شستن نمیتواند آنها را از بین ببرد.
توصیه: بهتر است به روشهای علمی و تأییدشده اعتماد کنید.
ادرار پس از رابطه
ادرار پس از رابطه جنسی میتواند به کاهش خطر عفونتهای ادراری کمک کند، اما در پیشگیری از بارداری تأثیری ندارد.
معرفی قرصهای اورژانسی پیشگیری از بارداری
قرصهای اورژانسی پیشگیری از بارداری یکی از روشهای مطمئن و رایج برای جلوگیری از بارداری ناخواسته پس از رابطه محافظتنشده هستند. این قرصها برای استفاده در مواقع اضطراری طراحی شدهاند و به هیچ وجه جایگزینی برای روشهای مداوم پیشگیری از بارداری نیستند. در ادامه به بررسی انواع این قرصها، نحوه عملکرد، نحوه مصرف و نکات مرتبط میپردازیم.
قرصهای اورژانسی چیست و چگونه عمل میکنند؟
قرصهای اورژانسی، داروهایی هستند که با تأثیر بر تخمکگذاری یا جلوگیری از لقاح، احتمال بارداری را کاهش میدهند. این قرصها باید ظرف مدت مشخصی پس از رابطه جنسی استفاده شوند تا اثربخشی لازم را داشته باشند.
نحوه عملکرد قرصهای اورژانسی
- جلوگیری از تخمکگذاری: مهار تخمکگذاری برای جلوگیری از آزاد شدن تخمک از تخمدان.
- مهار لقاح: جلوگیری از ترکیب اسپرم با تخمک.
- جلوگیری از لانهگزینی: در صورت لقاح، از جایگیری تخمک بارور شده در دیواره رحم جلوگیری میکنند.
انواع قرصهای اورژانسی پیشگیری از بارداری
۱. قرص لوونورژسترول (Levonorgestrel)
این قرص، یکی از رایجترین قرصهای اورژانسی است و به دلیل دسترسی آسان و اثربخشی بالا، محبوبیت زیادی دارد.
- نامهای تجاری: لونژیل، اووسیز، پلن بی (Plan B)
- زمان مصرف: ظرف ۷۲ ساعت پس از رابطه جنسی
- دوز مصرف:
- یک دوز ۱.۵ میلیگرمی (یک عدد)
- یا دو دوز ۰.۷۵ میلیگرمی (دو عدد با فاصله ۱۲ ساعت)
- اثربخشی: بیشترین اثربخشی در ۲۴ ساعت اول، حدود ۸۵-۹۵٪
- عوارض جانبی:
- تهوع و استفراغ
- سردرد
- تغییر در چرخه قاعدگی
۲. قرص اولیپریستال استات (Ulipristal Acetate)
این قرص برای پیشگیری اورژانسی تا ۵ روز پس از رابطه موثر است و در مواردی که احتمال تخمکگذاری وجود دارد، ترجیح داده میشود.
- نام تجاری: الاوان (EllaOne)
- زمان مصرف: تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) پس از رابطه جنسی
- دوز مصرف: یک عدد ۳۰ میلیگرمی
- اثربخشی: بالا، حتی در روزهای نزدیک به تخمکگذاری
- عوارض جانبی:
- تأخیر در قاعدگی
- تهوع
- سرگیجه
۳. قرصهای ترکیبی (Combined Emergency Contraceptive Pills)
این قرصها شامل ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند و به عنوان روش اورژانسی قابل استفادهاند.
- زمان مصرف: تا ۷۲ ساعت پس از رابطه
- دوز مصرف:
- اولین دوز: ۴ قرص حاوی استروژن و پروژسترون
- دومین دوز: ۴ قرص با فاصله ۱۲ ساعت از دوز اول
- اثربخشی: کمتر از قرصهای لوونورژسترول و اولیپریستال
- عوارض جانبی:
- تهوع شدید
- افزایش خطر سردرد
تفاوت قرصهای لوونورژسترول و اولیپریستال
ویژگی | لوونورژسترول | اولیپریستال استات |
---|---|---|
مدت زمان مصرف | تا ۷۲ ساعت | تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) |
اثربخشی | کمتر در نزدیکی تخمکگذاری | بیشتر در نزدیکی تخمکگذاری |
تأثیر بر تخمکگذاری | جلوگیری از تخمکگذاری در مراحل اولیه | جلوگیری حتی در مراحل پیشرفتهتر |
نیاز به نسخه پزشک | معمولاً نیاز ندارد | نیاز دارد |
نکات مهم در مورد مصرف قرصهای اورژانسی
- زمان مصرف: هرچه زودتر پس از رابطه جنسی، اثربخشی قرص بیشتر است.
- استفراغ پس از مصرف: در صورت استفراغ ظرف دو ساعت پس از مصرف، باید دوز مجدد مصرف شود.
- تداخل دارویی: برخی داروها، مانند داروهای ضد صرع یا آنتیبیوتیکها، میتوانند اثربخشی قرصهای اورژانسی را کاهش دهند.
- محدودیت مصرف: این قرصها نباید بهعنوان روش دائمی پیشگیری استفاده شوند.
کیت خانگی آزمایش ایدز چیست؟
نکته
پیشگیری اورژانسی نباید به عنوان یک روش مداوم استفاده شود. برای جلوگیری از بارداری در آینده:
- از روشهای پیشگیری مداوم مانند قرصهای ضد بارداری یا کاندوم استفاده کنید.
- با پزشک مشورت کنید تا روش مناسب برای شما انتخاب شود.
استفاده از آییودی (IUD)
آییودی مسی یکی از مؤثرترین روشها برای پیشگیری از بارداری پس از رابطه است.
آییودی چگونه عمل میکند؟
- اسپرمها را غیرفعال کرده و از لقاح جلوگیری میکند.
- میتوان آن را تا ۵ روز پس از رابطه نصب کرد.
مزایا و معایب آییودی
- مزایا: اثربخشی بسیار بالا، پیشگیری طولانیمدت.
- معایب: نصب آن نیاز به مراجعه به پزشک دارد.
روشهای طبیعی پیشگیری
برخی افراد ممکن است به روشهای طبیعی پیشگیری علاقهمند باشند. اگرچه این روشها کمتر موثر هستند، اما برای آگاهی از آنها بهتر است بدانید
-
محاسبه زمان تخمکگذاری
در صورتی که رابطه جنسی در روزهای غیر بارور چرخه قاعدگی رخ داده باشد، احتمال بارداری کمتر است. اما این روش نیاز به آگاهی دقیق از چرخه قاعدگی دارد و چندان قابل اعتماد نیست.
-
روشهای سنتی (مانند شستشو با گیاهان دارویی)
هیچ شواهد علمی معتبری برای اثربخشی روشهای سنتی وجود ندارد. بهتر است از روشهای مدرن استفاده کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در برخی موارد، مراجعه به پزشک ضروری است:
- اگر قرصهای اورژانسی باعث عوارض جدی مانند استفراغ مکرر شدند.
- اگر قاعدگی بیش از یک هفته تأخیر داشت، بهتر است تست بارداری انجام دهید.
- اگر آییودی را انتخاب کردهاید و علائمی مانند درد شدید یا خونریزی غیرطبیعی دارید.
سوالات متداول (FAQ)
آیا روشهای جایگزین به اندازه قرصهای اورژانسی موثر هستند؟
آییودی مسی اثربخشی بالاتری دارد، اما سایر روشها مانند اسپرمکشها یا شستوشوی واژن بهاندازه کافی قابل اعتماد نیستند.
چه روشی برای استفاده طولانیمدت مناسب است؟
برای پیشگیری بلندمدت، میتوانید از آییودی یا ایمپلنتهای هورمونی استفاده کنید.
آیا میتوان چند روش را بهطور همزمان استفاده کرد؟
بله، در برخی موارد استفاده از چند روش، مانند کاندوم همراه با اسپرمکش، اثربخشی بیشتری خواهد داشت.
جمعبندی
جلوگیری از بارداری ناخواسته پس از رابطه جنسی امکانپذیر است، به شرط آنکه از روشهای مناسب و بهموقع استفاده شود. قرصهای اورژانسی، دستگاه داخل رحمی (IUD)، و سایر روشهای جایگزین مانند اسپرمکشها یا کاندوم میتوانند در مواقع ضروری اثربخش باشند.
انتخاب روش مناسب به زمان، شرایط سلامتی و دسترسی به امکانات بستگی دارد. برای اثربخشی بیشتر، اقدامات پیشگیری باید در کوتاهترین زمان ممکن پس از رابطه انجام شود. در نهایت، مشورت با پزشک و آگاهی از روشهای پیشگیری بهترین راه برای کاهش نگرانیها و داشتن روابط جنسی ایمن و بدون استرس است.
آیا از سلامت خود مطمئن هستید؟ با کیتهای خودارزیابی ایدز، در کمتر از 20 دقیقه و بهصورت کاملاً محرمانه، از وضعیت خود آگاه شوید. همین حالا سفارش دهید!
منابع
- Centers for Disease Control and Prevention – CDC
- World Health Organization – WHO
- American College of Obstetricians and Gynecologist – ACOG
- Mayo Clinic
- National Health Service – NHS