آیا ویروس ایدز ضعیف شده است ؟

کووید_۱۹، آنفولانزا و ایدز نمونه‌هایی از ویروس‌هایی‌اند که در این چندین سال بشریت را آزار داده‌اند. ویروس‌ها نمی‌توانند به تنهایی تکثیر یابند و برای زنده ماندن به سلول‌های میزبان نیازمندند. تا با استفاده از امکانات سلولی مانند یک ماشین تکثیر ، نسخه‌های زیادی از خود را تکثیر کنند.

جهش یک فرآیند طبیعی برای بقای ویروس هاست. آنها استاد جهش در ساختار خوداند. البته برخی از جهش‌ها در حین تکثیر حکم مرگ برای ویروس‌ها را دارند و باعث نابودی ویروس‌ها می‌شوند و برخی دیگر باعث می‌شوند راحت‌تر به میزبان بعدی منتقل شوند و یا طول عمر ویروس را افزایش می‌دهند.(۱و۲)

آیا ویروس ایدز ضعیف شده است ؟

برخی از ویروس‌ها مانند ابولا و هپاتیت C در طول زمان به ویروس‌های خطرناکتری تبدیل می‌شوند. اما در مورد عفونت اچ‌آی‌وی ممکن است روند تکامل جهش‌ها برعکس باشد و به نظر می‌رسد ، ویروس ایدز ضعیف شده است. البته روند ضعیف‌تر شدن ویروس ایدز بسیار کُند رخ می‌دهد. و ممکن است جهشی نیز اتفاق بیوفتد که باعث خطرناک و کشنده تر شدن آن شود.

جهش در ساختار ویروس اچ‌آی‌وی

اساتید ویروس شناسی دانشگاه آکسفورد گزارش داده‌اند که تحقیقات در یک دوره ۱۰ ساله در بخش‌هایی از جنوب آفریقا نشان می‌دهد جهش‌های ویروس HIV باعث شده‌اند تا حدودی شدت بیماری کاهش یابد. و در صورت عدم درمان عفونت اچ‌آی‌وی ، مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا افراد به فرم خطرناک و کشنده بیماری ایدز دچار شوند. این جهش‌ها میانگین طول عمر افراد ایدزی را از ۱۰ سال به ۱۲.۵ سال افزایش داده‌اند.

در جواب سوالی که ، آیا ویروس ایدز ضعیف شده است ، باید این نکته مهم را یادآور شد اگرچه یافته‌های جدید خبرهای خوبی درباره عملکرد ویروس داده‌اند اما همچنان این ویروس بسیار کشنده و خطرناک است و ممکن است دهه‌ها و حتی قرنها طول بکشد تا ویروس HIV  قدرت بیماریزایی خود را از دست بدهد .

چرا برخی از جهش‌ها ویروس ایدز را ضعیف می‌کنند ؟

ویروس اچ آی وی زمانی که وارد سلول گلبول سفید میشود بسرعت شروع به تکثیر میکند و این تکثیر ممکن است خطاهایی داشته و باعث ایجاد ویروسهایی جهش یافته از HIV گردد.

آنزیم‌ RT ( رونوشت بردار معکوس ) ویروسHIV ، درحین نسخه برداری از روی RNA ویروس و تبدیل آن به DNA مرتکب خطاهایی می‌شود. RNA زبان ژنتیکی این ویروس است که برای تکثیر در بدن ابتدا باید توسط این آنزیم تبدیل به DNA گردد.

برخی از این خطا‌‌های در حین تکثیر، باعث می‌شوند ویروس اچ‌آی‌وی بتواند از دست سیستم ایمنی راحت‌تر فرار کند. همچنین ویروس را در برابر داروهای ضد رتروویروسی مقاوم می‌کند‌.

اگرچه در ظاهر این جهش‌ها سعی دارند، ویروس اچ‌آی‌وی را مقاوم‌تر کنند اما سرعت تکثیر ویروس اچ‌آی‌وی را ده درصد کاهش می‌دهند. و در عمل هزینه زیادی را برای  بقای ویروس تحمیل می‌کنند و به اصطلاح باعث فلج شدن ویروس اچ‌آی‌وی می‌شوند.

دانشمندان امیدوارند، اینگونه جهش‌های ویروس اچ‌آی‌وی، به ساخت واکسن موثر علیه ویروس کمک کند.(۳) ساخت واکسن ایدز دشوار است و از زمان پیدایش ویروس HIV ، دانشمندان در تلاش‌اند که بر علیه اچ‌آی‌وی‌ واکسن تولید کنند، اما جهش‌های ویروس، این کار را دشوار کرده است.

تحقیقات جدید بر روی پروتئین‌های خاصی از ویروس اچ‌آی‌وی که این جهش‌ها، منجر به تضعیف عملکرد ویروس شده، امیدها را برای تولید واکسن بیشتر کرده است.(۴)

ضعیف‌ترین سویه ویروس اچ‌آی‌وی

ویروس اچ‌آی‌وی به ۲ نوع اصلی HIV_1 و HIV_2 تقسیم می‌شود.

گونه HIV_1 شایع‌تر است، اما گونه HIV_2 که بیشتر در غرب آفریقا بروز می‌کند ضعیفتر است و  سخت‌تر از فردی به فرد دیگر منتقل و علاوه بر این دوره شروع بیماری HIV_2 معمولاً طولانی‌تر است.

گونه‌های  HIV_1 و HIV_2 دارای چندین گروه و زیر گروه یا سویه هستند که در نتیجه جهش‌های مختلف به‌وجود آمده‌ اند و با توجه به ویژگی‌های ساختاری برخی از سویه‌ها ضعیف‌تر و برخی قوی‌ترند.

گونه HIV_1 مسئول بیش از ۹۰ درصد عفونت‌های اچ‌آی‌وی‌ است ، این گونه دارای یک گروه بزرگ و چهار گروه کوچک است

گروه M بزرگترین گروه HIV_1 ، و دارای ۹ زیر گروه A،B،C،D،F،G،H،J و K است که زیر گروه C رایج‌ترین سویه ویروس اچ‌آی‌وی در سراسر جهان به‌شمار می‌رود.

زیر گروه C ضعیف‌ترین سویه عفونت اچ‌آی‌وی است و نسبت به بقیه زیر گروه‌ها کندتر تکثیر می‌شود. سرعت تکثیر این سویه ۲.۵ برابر کمتر از بقیه انواع HIV است. افرادی که به این زیر گروه مبتلا می‌شوند عمر طولانی‌تری دارند.

بیش از ۱۵ میلیون نفر در جهان به سویه C ویروس اچ‌آی‌وی مبتلا هستند و در نگاه اول احساس می‌شود این ویروس، خطرناک‌ترین  زیرگروه ایدز است. در حالی که تحقیقات نشان می‌دهد خطر سویه C از بقیه انواع اچ‌آی‌وی کمتر است. و به همین دلیل توانسته به صورت مخفیانه آرام آرام در جهان گسترش یابد.

سوپر عفونت‌ اچ‌آی‌وی

گاهی ممکن است یک فرد هم‌زمان به دو یا چند سویه از ویروس مبتلا‌ شوند ، این وضعیت را سوپر عفونت‌ می‌نامند و کمتر ۴ درصد از بیماران ایدزی دچار سوپر عفونت‌ می‌شوند. همچنین در برخی از مبتلایان ممکن است ویروس در حین تکثیر در سلول‌های ایمنی ، به سویه‌ای دیگر جهش یابد.(۵،۶)

تشخیص ابتلا به ایدز

تنها راه تشخیص ویروس اچ‌آی‌وی انجام آزمایش است. آزمایش‌های معمول اچ‌آی‌وی‌، آنتی‌بادی تولید شده برعلیه ویروس و آنتی‌ژن‌های سطحی HIV را در همه سویه‌های عفونت اچ‌آی‌وی شناسایی می‌کند.

تشخیص بموقع نقش زیادی در کنترل بیماری ایدز دارد به همین دلیل توصیه می‌شود همه افراد ۱۳ تا ۶۴ سال حداقل یک بار آزمایش اچ‌آی‌وی خود را انجام دهند تا از وضعیت سلامتی خود مطمئن شوند همچنین افرادی که به هر دلیلی بیشتر در معرض ابتلا به ویروس اچ‌آی‌وی هستند باید هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار آزمایش HIV انجام دهند.(۷)

با استفاده از کیت خود ارزیابی ایدز میتوانید براحتی و محرمانه آزمایش ایدز خود را در منزل انجام دهید.

منابع:

1. https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2014/12/03/368025500/is-hiv-evolving-into-a-weaker-virus
2. https://publichealth.tulane.edu/blog/how-do-viruses-mutate/
3. https://www.ox.ac.uk/news/2014-12-02-ability-hiv-cause-aids-slowing
4. https://news.mit.edu/2011/hiv-weakness-0621
5. https://www.webmd.com/hiv-aids/types-strains-hiv
6. https://www.hcplive.com/view/the-most-dominant-hiv-subtype-is-also-the-weakest
7. https://www.cdc.gov/hiv/testing/index.html